مدارس سرانه بهداشتی ندارند
16 آبان 1400 | 12:00
به گزارش آتیهآنلاین، بیشتر اوقات مربیان بهداشت آن هم گاهی اوقات تنها بهداشت دهان، مو و... دانشآموزان را بررسی میکنند و ضمن ارائه آموزشهای سطحی به آنها کمتر راجع به بهداشت بلوغ و جنسی دختران صحبت به میان میآورند. بیتوجهی به رعایت بهداشت و آموزش بهداشت زنانه و بلوغ دختران در مدارس نهتنها در شرایط حاضر ممکن است به بروز مشکلاتی در حوزه سلامت جسمی و روانی دختران منجر شود؛ بلکه در آینده نیز ضریب ابتلای آنها را به بیماریهای زنانه نیز افزایش خواهد داد. خبرنگار ما در گفتوگوهایی با چند تن از کادر آموزشی مدارس دخترانه آموزش بهداشت سلامت دختران در مدارس و چالشهای پیش روی آن را مورد بررسی قرار داده است.
طاهره شریفنیا مدیر یک دبیرستان دخترانه در گفتوگو با آتیهآنلاین در بیان نحوه آموزش بهداشت و کیفیت طرح مسائل بهداشتی در مدارس گفت: «در شرایط کنونی کرونا، آموزش از طریق کارکنان بهداشتی (مربیان بهداشت و مراقب سلامت) انجام میشود. فرایند کار به این صورت است که ابتدا مسائل مهم در جلسات مطرح میشود. سپس مشکلات موجود به اداره آموزش و پرورش جهت حمایت ارجاع و بعضاً جلساتی نیز با انجمن اولیاء و مربیان دانشآموزان از طریق سفیر سلامت دانشآموزی برگزار میشود.»
کمبود مربی بهداشت در مدارس دخترانه
وی استفاده از پمفلت آموزشی در انتقال بهتر شیوه درست آموزش بهداشت دانشآموزان مؤثر دانست و افزود: «اگرچه اقدام مدارس در خصوص آموزش مسائل بهداشتی غیرقابل انکار است، اما کمبود نیروی بهداشت در مدارس نقطه ضعف بزرگی است که مانع جدیای پیش روی آموزش بهداشت سلامت در مدارس ایجاد کرده است.»
شریفنیا در پاسخ به اقدامات خاص مدارس در زمینه بهداشت بلوغ گفت: «در حال حاضر آموزشهای بلوغ جسمی و روانی در پایه هفتم به دختران و در پایه دهم به پسران ارائه میشود.»
این مدیر دبیرستان دخترانه در پاسخ به ارائه مصادیقی از مشکلات رفتاری رایج در بین دختران و نحوه مواجهه دبیران بهداشت و کادر مدرسه با آنها گفت: «تأثیرپذیری از دوستان ناباب، وابستگی بیش از حد به فضای مجازی و شبکههای اجتماعی مخرب، صمیمیت بیشتر با دوستان به جای خانواده و توجه بیش از حد به پوشش ظاهری و استفاده از وسایل آرایشی در سنین پایین از عمدهترین مسائل دختران دانشآموز امروزی است.»
شریفنیا ادامه داد: «تلاش دبیرستان بر این است تا بتواند با آگاهیبخشی از طریق برگزاری کلاسهای آموزشی در خصوص بهداشت روان، آموزش مهارتهای روابط اجتماعی صحیح و همچنین نمایش فیلمهایی با موضوع بزهکاری نوجوانان و جوانان دانشآموزان را از گرفتار شدن در دام آسیبها و تبعات ناشی از آنها دور نگاه دارد.»
وی در پاسخ به تدبیر دبیرستان در خصوص اقدامات بهداشتی و درمانی ویژه والدین دانشآموزان گفت: «جلساتی با والدین به منظور چگونگی مواجهه آنها با بلوغ جسمانی و روانی دختران و پسران در مدرسه تشکیل و در بازههای زمانی مختلف با شناسایی دانشآموزان دارای مشکل، اختلال یا بیماری به پزشک ارجاع میشوند.» شریفنیا، کمبود مربی بهداشت در آموزش و پرورش را چالش جدی خواند و افزود: «در کنار کمبود نیروی متخصص در مدارس، زمان کافی نیز برای آموزش مسائل بهداشتی در برنامه درسی در نظر گرفته نشده است؛ بنابراین اگر آموزش بهداشت به محتوای کتاب درسی در تمام مقاطع تحصیلی متناسب با سن دانشآموزان گنجانده شود، مسائل مهم در این زمینه با کیفیت، دقت و انسجام بالاتر و بیشتری به دانشآموزان منتقل خواهد شد.»
باید و نبایدهای آموزش بهداشت جنسی
مهدی قاسمی دکترای روانشناسی نیز با تأکید بر ضرورت آموزش مسائل جنسی جوانان و نوجوانان میگوید: «آموزش مسائل جنسی از همان سالهای نخست کودکی و نوجوانی باید آغاز شود؛ زیرا افراد بزرگسال و اطرافیان این کودکان خواسته و یا ناخواسته و به طور مستقیم و یا غیرمستقیم در حال اثرگذاری بر مفاهیمی همچون هویت جنسی و نقش جنسی کودکان و نوجوانان هستند. بنابراین آموزش مسائل و موارد جنسی اعم از دختر و پسر متناسب با سن آنان و سپس در دوران نوجوانی با ملاحظات ویژه، امری لازم و ضروری خواهد بود.»
قاسمی با تأکید بر اهمیت آموزش یکسان مسائل جنسی به فرزندان اعم از دختر و پسر تصریح میکند: «در ایران بزرگسالان در نقش پدر و مادر و یا به عنوان افراد دخیل در برنامهریزی و اجرای خدمات از جمله معلم و مربیان آموزشی، به عنوان تصمیمگیرنده، به طور دقیق ماهیت و نوع اطلاعات و خدماتی را که نوجوان دریافت میکند، تحت تأثیر قرار داده و نقش مهمی را در زندگی آنان ایفا خواهند کرد. متأسفانه بخش عمدهای از معلمان، مدیران و مسئولان آموزش و پرورش به عنوان تأثیرگذارترین افراد جامعه بر روی کودکان و نوجوانان، هنوز درباره ضرورت آموزش مسائل جنسی متقاعد نشده و در نتیجه مانع ارائه چنین آموزشهایی به فرزندان میشوند، به علاوه این قشر تأثیرگذار همچنان در بیشتر مواقع مهارتهای لازم را برای ارائه آموزش مسائل جنسی ندارند.»
وی ادامه داد: «با وجود باور عمومی مبنی بر اینکه آموزش مسائل جنسی منجر به تشویق نوجوانان به روابط جنسی میشود، نتایج مطالعات نشان داده که عدم آموزش این مسائل، نهتنها از روابط جنسی نوجوانان جلوگیری نکرده، بلکه باعث تثبیت و شکلگیری باورها و اطلاعات غلط در میان آنان بهویژه در ایران شده است. خانوادهها توجه داشته باشند در صورت عدم ارائه آموزشهای جنسی با توجه به اقتضا شرایط سنی فرزندان، نوجوانان برای دریافت اطلاعات جنسی به فضا مجازی، سایتهای اینترنتی و برنامههای تلویزیونی تحریککننده روی میآورند.
فقدان سرانه بهداشتی
خانم آلباد مدیر یک دبیرستان دخترانه نیز در گفتوگو با آتیهآنلاین با اعلام اینکه با توجه به سن بالای دانشآموزان نحوه آموزش بهداشت در مقطع متوسطه نسبت به مقطع ابتدایی از کیفیت بهتری برخوردار است، گفت: «بیان مسائل در این مقطع راحتتر است و اگر برای کمبود وقت در دوره متوسطه برنامهریزی شود بیان مسائل و آموزش در بستر زمانی متناسب آسانتر و دقیقتر منتقل میشود.»
وی با اشاره به اقدامات خاص در خصوص آموزش بهداشت بلوغ در دختران گفت: «رسیدگی به وضعیت سلامت جسمی و روانی، شناسایی عوامل ارثی در دانشآموزان، مشخص کردن دانشآموزان خاص، رسیدگی به بهداشت فردی، فراهم کردن وسایل بهداشتی ضروری در مدرسه بخشی از اقدامات دبیرستان در خصوص آموزش بهداشت و ضرورتهای آموزش بهداشت بلوغ به شمار میآیند.»
این مدیر دبیرستان افزود: «در جهت مدیریت درست تغییرات جسمی و روحی ناشی از بلوغ کلاسهای آموزشی، دعوت از افراد متخصص در شبکه بهداشت و استفاده از مشاوران به منظور بررسی مسائل مطرح شده به صورت جدی پیگیری میشود.»
آلباد در پاسخ به اقدامات بهداشتی و درمانی مدرسه ویژه والدین دانشآموزان گفت: «اگرچه در این زمینه جلساتی با والدین برگزار میشود و از سوی دیگر به منظور فراهم کردن وسایل بهداشتی از سوی مدرسه پیگیریهایی انجام میشود، اما نمیتوان به سادگی از کنار نداشتن سرانه بهداشتی در مدارس عبور کرد؛ چراکه این موضوع بر آموزش بهداشت در مدارس تأثیر میگذارد و بعضاً آموزشها غیرتخصصی و غیر از مربیان بهداشت انجام میشود و باید نظام آموزشی کشور تأمین نیروی متخصص بهداشتی در مدارس را یکی از اولویتهای خود قرار دهد.»
چه کنیم؟
در کشورهای پیشرفته دنیا بودجه اصلی در دو حوزه سلامت و آموزش خرج میشود، اما متأسفانه در ایران، عکس این موضوع وجود دارد. به دلیل درآمدزا نبودن حوزه آموزش، کمترین بودجهها به این حوزه اختصاص مییابد؛ همچنانکه به اذعان مدیران مدارس، سرانه بهداشتی تعلق نمیگیرد و همیشه مشکلاتی وجود دارد و کمترین رسیدگی متوجه دانشآموزان، معلمان و کسانی است که در حوزه آموزش و پرورش کار میکنند.
اگر بودجه کافی وجود نداشته باشد و اکثریت خانوادهها از سطح درآمد پایینی برخوردار باشند و بعضاً تابو صحبت درباره مسائل بهداشت زنانه و جنسی در خانوادهها وجود داشته باشد، طبیعی است که بیماریها افزایش مییابد و به تبع آن سطح بهداشت پایینتر بوده و به درجه استاندارد نخواهد رسید.
بنابراین تخصیص بودجه و سرانه متناسب بهداشتی به مدارس میتواند زمینهای فراهم کند که آموزش و پرورش با بهرهگیری از ظرفیتهای موجود خویش ضمن برگزاری کلاسهایی نهتنها دانشآموزان و خانوادهها را نسبت به مسأله آگاه سازد بلکه به مرور تابو بودن مسأله نیز کمرنگ و از بین برود.
به گفته بسیاری از مربیان بهداشت و صاحبنظران حوزه بهداشت و سلامت، در مورد وضعیت بهداشت جنسی دانشآموزان باید دو کار در مدارس انجام شود؛ اینکه غربالگری دانشآموزان باید توسط مربیان بهداشت صورت گیرد.
مربیان بهداشت درباره سلامت و بهداشت از دانشآموزان پرسوجو کنند و برای انجام آزمایشهای مختلف به پزشکان ارجاع دهند. از طرفی بهداشت مدارس نیز اهمیت بسیاری دارد. مدارس نباید آلوده باشند؛ یعنی سرویسهای بهداشتی مدارس از تمیزی، پاکیزگی و مرتب بودن همیشگی برخوردار باشند؛ چراکه دخترها در این موارد حساستر هستند. اگر پیشگیری صحیح صورت نگیرد، آسیبهای بسیاری از جمله نازایی در بزرگسالی را به دنبال دارد، بنابراین این موضوع باید بسیار جدی گرفته شود.