«عدالت» عامل زیربنایی ایجاد همبستگی اجتماعی است
به گزارش آتیهآنلاین، در طول تاریخ اسلام، عدالت به معنای واقعی کلمه در زمان حکومت پر از عدل و داد امام علی علیهالسلام به منصه ظهور میرسد و داستان معروف عقیل برادر امام و آهن گداخته، مهر تأییدی بر این واقعیت است.
نتایج یک پـژوهش کتابخانه ای منتشر شده به زحمت علی سایه میری و بهاره جانی در فصلنامه علمی اقتصاد و بانکداری اسلامی نشان می دهد که رابطه بیـن عدالت و همبستگی اجتماعـی از دیدگاه مـوالی متقیان علی علیه السلام شکل کاملی از عدالت و همبستگی اجتماعی است و بررسی ها نشان می دهد تأکید آن حضرت بـر وجـود رابطه مستقیم و چشمگیر میان عدالت و همبستگـی اجتماعی برای دستیابی به توسعه است.
در بخشی از این پژوهش آمده است: « ...آنچه مسلم است این است که عدالت اجتماعی و سیاسی به قدری بااهمیت بوده و به سرنوشت ملتها و دولتها پیوند خورده که هیچ ملت و مکتب و مرامی و حتی هیچ اندیشمند سیاسی و اجتماعی آن را نادیده نگرفته بلکه آن را برای جامعه واجب و لازم دانسته است. تا آنجاییکه حتی حکومتها و حکام جور نیز سعی بر آن داشتهاند که ریاکارانه خود و نظامشان را مُتّصف به آن دانسته و هدف خود را عدالت اعلام نمودهاند...»
در یکی از خطبهها در وصف متقین میفرماید: «انسان با تقوا، نفس خویش را به عدل ملتزم ساخته، و نخستین گام عدالت وی این است که هوای نفس را طرد و نفی کند «در نظر امام علی (ع) جامعهای که در آن عدل برقرار باشد، جامعه سالمی است و خداوند از دانشمندان عهد گرفته است که برای ساختن چنین جامعهای تلاش و کوشش کنند و آن را بدون مسوولیت رها نکنند و همواره در راه دستیابی به آن باشند و در این میان حکومت عادلانه مهمترین عنصر در تحقق چنین جامعهای است، به عبارت اخری اگر حکومت عادلانه نباشد و یا عادلانه رفتار نکند آن جامعه نمی تواند عدالت را در روابط اجتماعی مراعات کند، در نتیجه سلامت جامعه دچار اشکالات جدی میشود، براین اساس بود که ایشان میفرمود: «کار مردم به جز به شایستگی زمامداران سامان نمییابد».
در این پژوهش در بیان مفهوم عدالت آمده است: «عدالت یعنی اینکه هرچیز در جای خودش قرار گیرد و حق به صاحبش برسد بهعبارت دیگر، دستمزد هرکس به اندازه تلاشش باشد، هـمچنین به انـدازه تـوانایـی و ظرفیتش کار کند. عالمه طباطبایی عدل را چنین تعریف کردهاند: (دادن حق هر ذیحقی و قرار دادن آن در جایگاهی که شایسته آن است). »
این پژوهش پایـداری هـر جامعه را در گـرو عدالتمحور بودن آن می داند و در بخشی از آن آمده است: «... این درصورتی است که تمامـی افراد آن عدالت را باور داشته باشند و کارگزاران طبق عدالت رفتار کنند. بـراساس معیارهای تحلیل سیستمی از آنجا که همه اجـزای مـجمـوعـهها بهگونهای در ارتباط متقابل با یکدیگر قـرار دارند. اگـر جـزء یا اجزایی از یک نظام در جـای خـود قرار نگیرد، این نظام به تناسب اهمیت این نابهجایی از عدالت دور مـیشود لذا مـیتوان گفت که در مقیاس کلی، عدالت شرط وجـود، استمـرار و پایـداری هـر مجموعه برنامهریزی شده و ساخته دست بشر است.»
مردم خواهان برقراری عدالت هستند
حجتالاسلام والمسلمین سیدمحمدمهدی پورفاطمی در گفتوگو با آتیهآنلاین با اشاره به اینکه شادی مومنانه مفهومی فراتر از آواز، رقص و پایکوبی است، افزود: در گزارههای دینی به شادی در سایه اطاعت از خداوند، شادی در پرتو پرهیز از گناه، احیای حق و ارزشها و یا از بین بردن باطل به عنوان کلید ارزیابی شادی توحیدی تاکید شده است شاید که شادیهای ظاهری بر تخلیه انرژی افراد بیتاثیر نباشد اما اگر جامعهای (اعم از مردم و مسوولان) به این چهار گزاره پایبند و عامل باشند قطعا در سایه انبساط خاطر برآمده از شادمانی واقعی، دغدغهها و مصایب در آن کشور نیز رو به کاهش میرود.
رابطه معکوس زندگی شادمانه با تنگدستی
وی در پاسخ به بازدارندهها و تقویتکننده شادی در سطح فرد و اجتماع مطابق با اینگزارهها تصریح کرد: فقر و تنگی معیشت با میزان شادمانی رابطه معکوس دارد هراندازه افراد یک جامعه غم نان و دغدغههای تامین نیازهای اولیه زندگی فردی و خانوادگی شان بیشتر باشد شادمانی در آن جامعه رنگ می بازد و دستیابی به زندگی شادمانه سخت و بعضا غیرممکن می شود.
پورفاطمی با تاکید بر اینکه اسلام دین عدالت گستر است، در بیان تاثیر حاکمیت اصل برابری و مساوات بر میزان شادمانی مردم در کشورهای اسلامی گفت: نظام و حکومت دینیای که بر مبنای اسلام حرکت میکند باید با اقتدا به رویه حکومت داری حضرت علی (ع) از مشکلات مردم گرهگشایی کند، بزرگ مرد عدالت گستری که وقتی از مردم در خصوص خرج سالانه شان سراغ میگرفت و کسانی نداشتند گندم و آذوقه یک ساله آنها را تامین میکرد.
حجتالاسلام پورفاطمی با ابراز تاسف از شکلگیری دو طبقه فقیر و ثروتمند مطلق در کشور تصریح کرد: محتاج بودن دستهای از افراد به نان شب و در مقابل فربهگی روزافزون ثروتمندان با زمامداری اسلامی همخوانی ندارد؛ حضرتعلی (ع) در نخستین روزهای خلافتش، ضمن فراخوانی مردم درهای بیت المال را گشود و فرمود که شما بندگان خدا از این اموال به تساوی برخوردار میشوید و کسی را بر دیگری مگر به پرهیزگاری امتیازی نیست، او به مساوات به همه سه درهم عطا کرد و روزی نیز که با ورود به بیت المال دید مقداری از اموال برجای مانده است فرمود: این اموال اینجاست در حالی که مردم به آن محتاج هستند پس امر به تقسیم آنها کرد.
وی با اشاره به اینکه مردم از بیعدالتی دلچرکین و ناخشنود می شوند گفت: متاسفانه در شهرستانها بسیاری با پول اندک یارانه زندگی خانوادگی شان را اداره می کنند با این وصف آیا خلق شادی و ساختن زندگی شادمانه در چنین شرایطی امکان پذیر هست یا خیر؟
حجت الاسلام پورفاطمی تاکید کرد: مردم اگر ببینند عدالت و مساوات برقرار است و به موازی آن از تمام حقوق انسانی و مدنی شان برخوردار هستند قطعا شادمانیشان واقعی و درونی خواهد شد.
وی با اشاره به غنی و دموکراتیک بودن دین اسلام و قانون اساسی گفت: اگر در مسیر آموزه های دیناسلام، قانوناساسی و نهج البلاغه حرکت کنیم قطعا مردم با حذف تبعیض، نابرابری، فقر و برخورداری از تمام حقوق مندرج در این اسناد به شادمانی درونی خواهند رسید و کشور در سایه این اتفاق بزرگ، مسیر پیشرفت، توسعه و آبادانی را در پیش خواهد گرفت.