باز تعریف فقر از طرف دولتها به جای از بینبردن آن
03 اسفند 1401 | 16:12
به گزارش خبرنگار آتیهآنلاین، تاکید بر ریشهکنی فقر مطلق از آغاز دولت سیزدهم کلید خورد. ابراهیم رئیسی، رئیسجمهوری پایان سال گذشته با اشاره به اینکه دولت امکانات کافی برای ریشهکنی فقر مطلق را دارد بر اقدام جهادی و برنامهریزی مناسب تا به ثمرنشینی این مهم تاکید کرد.
او گفته بود به هیچوجه به عنوان یک مسئول نمیتوانم بپذیرم افرادی در این کشور برای امکانات اولیه زندگی مشکل دارند. تحقق پاسخگویی به این بخش نیازها از عهده دستگاههای متولی برمیآید.
اگرچه تاکید مقامات کشوری همواره بر کنترل و کاهش فقر است اما آمارها اغلب از افزایش فقر در کشور خبر میدهند. گزارش «پایش فقر در سال ۱۴۰۰» وزارت کار نشان میدهد که خط فقر در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد حدود ۵۰ درصدی داشته و به عدد سرانه یک میلیون و ۶۸۲ هزار تومان در ماه رسیده است.
آخرین اعداد خط و نرخ فقر بر اساس آخرین دادههای موجود، برای سال ۱۴۰۰ بوده و بر این اساس خط فقر یک خانوار سه و چهار نفره به ترتیب ۳ میلیون و ۷۰۰ و ۴ میلیون و ۵۴۱ هزار تومان بود.
خط فقر برای سال ۱۴۰۱ بر اساس برآوردها به طور متوسط در کل کشور به طور سرانه ۲.۸۵ میلیون تومان و برای خانوار چهارنفره در حدود ۷.۷ میلیون تومان است.
تعاریف مختلف فقر
اغلب تعاریف مختلف و متعددی از فقر ارائه میشود و بر اساس اینکه ملاکسنجش دولتها بر چه تعریفی از فقر بنیان شده آمار حوزه فقر و تعداد فقرا در کشور جابهجا میشود. خط فقر نسبی، براساس« میانگین استاندارد زندگی در یک جامعه» تعیین میشود، طبیعتا در کشورهای با درآمد بالا خطر بروز خط فقر نسبی بسیار بالاتر از کشورهای با درآمد پایین است.
بسیاری از جامعهشناسان و پژوهشگران حوزه رفاه، این نوع از خط فقر را به دلیل اینکه با بهبود کلی وضعیت رفاهی کشور افزایش پیدا میکند، نه تنها شاخص خوبی برای سیاستگذاری نمیدانند بلکه بر مناقشهبرانگیزی آن بیش از خط فقر مطلق تاکید دارند. آنها معتقدند که بهرغم تعریف نظری نسبتا روشن از فقر مطلق (رفع نیازهای اساسی انسان)، اما تعریف عملیاتی و محاسباتی آن اغلب بسیار سادهانگارانه است.
در این میان به نظر میرسد فقر چندبعدی دقیقترین معیار سنجش فقر است. ابزارسنجی که کامل دلپسند، دکترای جامعهشناسی توسعه و مدرس دانشگاه نیز بر آن تاکید دارد. دلپسند در گفتوگو با آتیهآنلاین در بیان اهمیت این معیار سنجش فقر میگوید: بهترین معیار سنجش، فاصلهگیری از فقر درآمدی و رفتن به سوی فقر چندبعدی است. این نوع از فقر نه تنها جهتگیری خدمات اجتماعی را فراهم میکند، بلکه تصویر دقیقتری از زوایای مختلف وضعیت فقر در کشور نشان میدهد.
این جامعهشناس تاکید میکند که این شاخص میتواند ابعاد آموزش، سلامت، استانداردهای زندگی و مسکن را مورد سنجش قرار میگیرد و از تعریف یک عدد کلی به عنوان « درآمد» فراتر میرود. دلپسند میگوید در صورتی فقر چند بعدی به طور جدی مورد توجه سیاستگذاران قرار گیرد حتی قادر است نقاط تاریک فقر فرهنگی و یا نیازهای آموزشی را نیز نشان دهد.
اگرچه ریشهکنی فقر مطلق و نسبی مدنظر دولت حاضر است اما با توجه به اجماع متخصصان و کارشناسان حوزه فقر، اگر «فقر چندبعدی» ملاک سنجش میزان فقر در کشور قرار گیرد میتواند با شناسایی دقیق وضعیت رفاهی جامعه به معنای عام، دستاوردهای پربار و قابل دفاعیا برای سیاستگذاریهای اجتماعی و رفاهی کشور به ارمغان بیاورد.
گزارش: مهین داوری