آسم شایعترین بیماری مزمن جهان
دکتر محسن امینی، ایمونولوژیست در مورد بیماری آسم به «آتیهنو» میگوید: «آسم یک بیماری التهابی دستگاه تنفسی است که باعث تحریکپذیر شدن مجاری تنفسی و گرفتگی یا انقباض مجرای تنفسی میشود. این بیماری تنفسی با علائمی همچون سرفهکردن بخصوص در شب یا صبح، خلط، خسخس سینه و تنگی نفس، سفتی، درد یا فشار در قفسه سینه و مشکلات تنفسی هنگام خواب خود را نشان میدهد. در صورتی که بیمار مبتلا به آسم با علائم تنفس سریع، مشکل در تنفس، راه رفتن یا صحبت کردن، رنگ صورت، لبها، یا ناخنهای کمرنگ یا آبیشده مواجه شود باید بهسرعت به مرکز درمانی مراجعه کند.»
حمله آسم
او میافزاید: «برخی از حملات آسم و تورم در راههای هوایی میتواند رسیدن هوا به ریهها و در نتیجه ورود اکسیژن به جریان خون و اندامهای حیاتی را بهطور کامل متوقفکند. این نوع حمله آسم میتواند کشنده باشد، از این رو نیاز به بستری فوری در بیمارستان دارد. در شروع حمله آسم، راههای هوایی اجازه ورود هوا بهاندازه کافی به ریهها را میدهند اما اجازه خروج دیاکسیدکربن با سرعت کافی را نمیدهند. دیاکسیدکربن برای بدن سمی است و اگر طی حمله آسم طولانیمدت از بدن خارج نشود منجر به افزایش گاز دیاکسیدکربن در ریهها و کاهش ورود اکسیژن به جریان خون میشود.»
انواع آسم
امینی انواع آسم را به ترتیب زیر برمیشمرد:
آسم آلرژیک: معمولاً در ۶۰ درصد افراد مبتلا به آسم اتفاق میافتد. در این نوع از آسم، مسیر عبور هوا مسدود شده و علائم آسم غالباً با آلرژی همراه بوده و آلرژنهای محرکها (گردههای گیاهان، قارچها، گردوغبار و پر حیوانات) را تشدید میکند.
آسم غیرآلرژیک: حدود یکسوم افراد مبتلا به تنگی نفس به آسم غیرآلرژیک مبتلا هستند. این نوع از آسم بهدلیل وجود عفونتهای ویروسی و محرکهای (دود تنباکوی موجود در هوا، عفونتهای ویروسی، اسپریها و خوشبوکنندههای قوی) دیگر ایجاد میشود.
آسم ناشی از تمرین: آسم ناشی از ورزش که در بیشتر اوقات توسط پزشکان، برونش انقباضی هم نامیده میشود، زمانی است که مسیر عبور هوا باریک شده و علائم آسم بهدلیل ورزشکردن بروز کنند. تنگی نفس ناشی از ورزش باعث تشدید آسم یا علائم آن در هنگام ورزش میشود.
آسم شغلی: محرکهای مرتبط با شغل فرد مانند گردوغبار و مواد شیمیایی علل اصلی ابتلا به آسم یا تشدید علائم آن هستند.آسم ناشی از مصرف دارو: مصرف خودسرانه داروهای مسکن میتواند بسیار خطرناک باشد. آسپیرین و داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی دیگر میتوانند آسم را تشدید کنند یا سلامتی فرد را به مخاطره بیندازند.
آسم شبانه: حدود ۷۵ درصد از افراد مبتلا به آسم ممکن است حداقل یک شب در هفته علائمی مانند سرفه را تجربه کنند و حدود ۴۰ درصد افراد نیز علائم ابتلا به این نوع آسم را در هنگام شب تجربه میکنند.
علل بروز آسم
او در مورد علل آسم توضیح میدهد: «در این نوع بیماری عوامل ژنتیکی و محیطی نقش اساسی دارند، یعنی فردی که پدر یا مادرش مبتلا به آسم باشند، بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری قرار میگیرد. این در حالی است که نوع شغل در تشدید و ایجاد بیماری آسم بسیار مهم است و شیوع آن ارتباط نزدیکی با میزان صنعتی شدن جوامع دارد و شیوع آن در جوامع یاد شده بیشتر است. عوامل خارج از منزل که درصد ابتلا به آسم را افزایش میدهد، شامل آلایندهها در محیطهای شهری، دود ناشی از تردد خودروها و فعالیت کارخانههاست. همچنین گردوغبار سیگار کشیدن در محیطهای بسته، وجود پرز در تشکها و مبلمان و نگهداری حیوانات خانگی، از جمله عوامل ایجاد آسم در داخل خانه است.» او در پاسخ به این پرسش که آیا استرس میتواند منجر به ایجاد علائم آسم شود، میگوید: «بسیاری از احساسات مانند استرس، شادی، عصبانیت، هیجان، خنده، گریه و سایر واکنشهای احساسی همگی میتوانند باعث حمله آسم شوند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان میدهد آسم ممکن است در افراد مبتلا به بیماریهای روانی مانند افسردگی بیشتر باشد.» امینی در توصیه بیماران میگوید: «بیماران باید داروهایی را که بهمنظور درمان حملات آسم تجویز میشوند، بهطور منظم مصرف کنند و حتی اگر مشکلی ندارند، مصرف داروها را قطع نکنند. در محیط زندگی نیز سعی کنند از عوامل تشدیدکننده بیماری بکاهند. آسم علاج قطعی ندارد، اما قابلکنترل است و بهراحتی میتوان از بروز حملههای آن پیشگیری کرد. از این رو اکثر بیماران با درمانهای مناسب و منظم و بدون غیبت از مدرسه یا کار، میتوانند به زندگی طبیعی خود ادامه دهند و حتی از ورزش و شرکت در تفریحات لذت ببرند.»
پیشگیری از آسم
او در مورد پیشگیری از بیماری آسم گفت: «بیماران باید از تردد در هوای آلوده مانند کارخانهها و شهرهای آلوده، شلوغ و پرجمعیت پرهیز کنند و برای از میانبردن گردوغبار در رختخواب، پتو و ملحفهها را با آب بسیار داغ (۶۰ درجه) بشویند و آنها را در آفتاب خشک کنند. همچنین از استعمال سیگار بهویژه در اتاق خواب خودداری و بوهای تند و دود ناشی از آشپزی را از خانه خارج کنند و از عطرهایی با بوی تند و همچنین از بخورهای محرک، استفاده نکنند.»