فشار خون بالا دشمن سلامت
در مورد بیماری پرفشاری خون توضیح میدهید؟
رگهای خونی موسوم به سرخرگها، خون را از طریق قلب به اندامهای گوناگون در سراسر بدن میرسانند. هر بار که قلب منقبض میشود، خون را با فشار زیاد وارد سرخرگها میکند، بنابراین فشار خون حاصل مقاومت عروق در مقابل ضربانهای قلب است؛ فشاری که در عروق خونی به دنبال ضربان قلب به وجود میآید. فشار خون «سیستولیک» یا (حداکثر) نام دارد و فشاری که هنگام استراحت قلب یعنی بین دو ضربان به وجود میآید فشار خون «دیاستولیک» یا (حداقل) است. در بین بزرگسالان میزان طبیعی فشار خون حداکثر ۱۲۰ میلیمتر جیوه و فشار خون طبیعی حداقل ۸۰ میلیمتر جیوه است که در اصطلاح پزشکی ۱۲۰ روی ۸۰ خوانده میشود. فشار خون طبیعی در بچههای کمتر از ۱۰ سال ۹۰ روی ۶۰ و در سن بلوغ ۱۲۰ روی ۸۰ و در میانسالی ۱۳۰ روز ۸۵ میلیمتر جیوه است. در صورتی که در یک شخص بالغ فشار خون حداکثر برابر یا بیش از ۱۴۰ میلیمتر جیوه یا فشار خون حداقل برابر با ۹۰ میلیمتر جیوه باشد، پرفشاری خون در او وجود دارد.
علت به وجود آمدن پرفشاری خون چیست؟
در ۹۰ تا ۹۴ درصد از بیماران علت مشخصی برای افزایش فشار خون وجود ندارد و این افراد به عنوان مبتلایان به فشار خون اولیه شاخته میشوند. الگوی درگیری فامیلی در افزایش فشار خون اولیه شایع و مهمترین مسأله نیز عوامل ژنتیک است؛ هرچند احتمال عوامل محیطی مانند چاقی، زندگی کمتحرک و مصرف بیش از حد نمک در افزایش فشار خون مؤثر است. در ۵ درصد باقی مانده از بیماران یک علت ثانویه برای افزایش فشار خون وجود دارد. در این اشخاص، انجام بررسیهای وسیعتر برای شناخت عامل بیماری ضروری است. شایعترین علل افزایش فشار خون ثانویه بیماریهای کلیوی، تیروییدی، تومورهای مغزی، حاملگی و... است.
چه عواملی در افزایش فشار خون نقش دارند؟
مصرف نمک: بررسیهای گوناگون نشان میدهد زیادهروی در مصرف نمک طعام در درازمدت وضعیت را برای بروز فشار خون ایجاد میکند. به عنوان مثال؛ فشار خون در اقوامی که نمک طعام را نمیشناسند (بومیان برزیلی) همگام با افزایش سن بالا میرود، در صورتی که در جوامع پیشرفته که در آن مصرف نمک بالا است، پرفشاری خون بیشتر شایع است و بین افزایش فشار خون با افزایش سن در آن جوامع ارتباط مستقیمی وجود دارد. برخی از افراد به طور ارثی به نمک حساس هستند. در این افراد مصرف نمک زیاد باعث بالا رفتن فشار خون در آنها میشود.
سدیم کلراید: اثر نمک طعام بر فشار خون عموماً به یون سدیم نسبت داده میشود اما مطالعات اخیر نشان داده کلر نیز نقش مهمی در افزایش فشار خون دارد. مصرف زیاد سدیم کلرید (نمک) باعث افزایش فشار خون میشود. مکانیسم عمل به این طریق است که کلرید سدیم در مقایسه با سیترات سدیم جذب مجدد سدیم را از لولههای ادراری بیشتر میکند.
چاقی: چاقی عاملی برای افزایش فشار خون در برخی از افراد است. به نظر میرسد کنترل وزن برای اغلب افراد؛ به ویژه زنان مهم است. تشخیص زودهنگام کودکان در معرض پرفشاری خون نیز بسیار مهم است. افزایش چربی بدن به بیش از ۲۵ درصد در پسران و ۳۰ درصد در دختران، خطر ابتلا به پرفشاری خون را در کودکان و نوجوانان افزایش میدهد.
کربوهیدراتهای ساده: مصرف کربوهیدراتهای ساده موجب تغییر متابولیک از قبیل مقاومت به انسولین و افزایش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک میشود. به نظر میرسد اثر ضد دفع ادراری سدیم توسط دریافت بالای ساکاروز ممکن است در نتیجه این تغییرات باشد.
چربیها: بررسیها حاکی از این است ارتباط مستقیمی بین رژیم غذایی با چربی بالا و پرفشاری خون وجود دارد. این در حالی است که رژیم غذایی دارای مقادیر زیاد اسیدهای چرب امگا ۳ با فشار خون پایین ارتباطی مستقیم دارد؛ زیرا این اسیدها از طریق کاهش در پاسخ عروق، اثر کاهندگی بر فشار خون بالا دارند.
چای و قهوه: چای و قهوه دارای کافئین، تئوبرومین و تئوفیلین هستند که از میان آنها کافئین فعالتر است که محرک سیستم عصبی است و اثر حاد فشاردهندگی بر رگها دارد. کافئین موجود در رژیم غذایی، فشار خون را افزایش میدهد. بررسیها نشان میدهد ۳ ساعت پس از صرف چای و قهوه فشار خون ۱۰ میلیمتر جیوه بیشتر میشود و افزایش مییابد.
در مورد راههای پیشگیری از فشار خون هم توضیح میدهید؟
برخی از راههای پیشگیری از فشار خون شامل این موارد است:
- کاهش انرژی دریافتی برای رسیدن به وزن مطلوب و نگهداری آن
- کاهش مصرف نمک
- استفاده از کربوهیدراتهای کمپلکس به جای غذاهایی که دارای روغنهای اشباع شده و دارای کلسترول بالا هستند.
- مصرف کلسیم کافی در روز
- قطع یا کاهش مصرف کافئین
- ورزش و فعالیت فیزیکی منظم
- عدم استعمال دخانیات