بهرهگیری از ظرفیت بازار سرمایه برای ساخت مسکن کارگران
با امکان کنونی بورس کالا میتوان مصالح ساختمانی مسکن کارگری را تأمین کرد. در همین رابطه مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: «بازار سرمایه و بورس کالا آمادگی کامل خود را برای تأمین نیاز مصالح ساختمانی مسکن حمایتی اعلام میکند. در صورتی که وزارت مسکن میزان نیاز این طرحها به مصالح ساختمانی مورد معامله در بورس را اعلام کند، جلسات کارشناسی در این زمینه برگزار میشود.»
او افزود: «از طریق صندوقهای کالایی و ابزارهای مشتقه میتوان شرایطی را مهیا کرد تا انبوهسازان و پیمانکاران بتوانند در سررسیدهای بلندمدت مصالح ساختمانی را با قیمت منطقی و منصفانه تأمین کنند.»
چرایی عرضه مصالح در بورس کالا
خرید مصالح خارج از بورس کالا باعث میشود تا فرایند تکمیل طرحهای ملی مسکن غیرقابل پیشبینی شود. همین امر زمینهساز ایجاد برخی مشکلات در مسیر تکمیل پروژه خواهد شد. با توجه به تجربیات به دست آمده و نیز ارزیابیهای صورت گرفته، تأمین مصالح ساختمانی از طریق بازار سرمایه بهترین روشی است که باید در دستور کار قرار بگیرد. همچنین استفاده از این بازار شفاف برای تأمین پروژههای بزرگ باید ادامهدار باشد.
تداوم این روش منجر به پیشرفت در تکمیل پروژههایی مانند نهضت ملی مسکن میشود. باید در برههای از زمان که عرضه برای این کالاها افزایش مییابد، کمتر شاهد عرضه این محصولات در بازار باشیم و در این زمینه بیشتر ظرفیت بازار سرمایه بهویژه بورس کالا مورد استفاده قرار گیرد.
سیاست مناسب این است که کل نیازهای این پروژها در بخش بازار مبتنی بر بورس کالا تأمین شود و نهادههای تولید مسکن اعم از فولاد و سیمان مبتنی بر این بازار باشد. در حال حاضر نیز در عرصه فولاد و سیمان معاملات بدون ورود به نرخگذاری، از طریق مکانیسم عرضه و تقاضا، انجام میشود. همچنین برای جلوگیری از رانت و فساد احتمالی در مبادلات کالایی، در بورس کالاست که محصول طی یک مکانیسم شفاف، کاملاً روشن، مستند و قابل حسابرسی عرضه و معامله میشود.
عرضه در بورس حذف تقاضای کاذب و کشف واقعی قیمتها را در پی دارد. در چند سال گذشته برخی دلالان از روشهای غیرشفاف و رانتی بهره بردهاند، در حالی که این روشها به دلیل شفافیت در بورس، منتفی میشود. در تمام دنیا این مکانیسم برای عرضه محصولات استفاده میشود. ما تنها کشوری نیستیم که محصولات اساسی را تولید میکنیم و سایر کشورهای تولیدکننده نیز از این سیستم استفاده میکنند و حتی در فرآیندهای صادراتی خود نیز از بورس کمک میگیرند.
اتفاقاً اگر بنای دولت تأمین سیمان و فولاد برای پروژههای بزرگ است، بهترین و شفافترین راه آن بورس کالاست؛ چراکه کمترین امکان فساد و رانت در این بستر وجود ندارد.
تأمین مالی تعاونیها از طریق بورس
برای ساخت مسکن میتوان از ظرفیت تعاونیها نیز بهره برد. در این رابطه، برای تأمین منابع مالی مورد نیاز تعاونیها دو راهکار وجود دارد؛ یکی از راهکارها تعامل میان تعاونیهاست. زیرا این امکان ایجاد میشود که قیمت تمام شده کاهش و سرعت تأمین نقدینگی افزایش یابد. راهکار دیگر استفاده تعاونیها از بازار سرمایه است. ابزار جدید مالی به نام صکوک میتواند منجر به تأمین منابع مالی مورد نیاز در بخش تعاون شود. مطالعه در بخش تعاون کشورهای دیگر این پرسش را مطرح میکند که آیا میتوان بین شرکتهای تعاونی، ماهیت حقوقی آنها و بورس به عنوان بازار سرمایه وجه اشتراکی ایجاد کرد؟ پاسخ به این پرسش آری است؛ چراکه این کار در دیگر کشورها تحقق یافته است. از گذشته این امکان به وجود آمده که تعاونیها برای تأمین مالی اقدام به تأمین نقدینگی از طریق بازار سرمایه میکنند و از حالت سنتی به نوآور تبدیل میشوند.
کاهش هزینههای ساخت از طریق بورس
حمیدرضا افشار، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه عرضه مصالح ساختمانی برای پیشبرد طرحهای ملی مسکن در کشور مزایای بسیاری را در پی دارد، بیان کرد: «وجود بازار مرکزی مانند بورس کالا میتواند به شفافیت در قیمتگذاری مصالح ساختمانی کمک کند. این امر برای سازندگان و مصرفکنندگان، اطمینان از دریافت قیمتهای منصفانه و عادلانه را فراهم میکند. همچنین با افزایش تجارت مصالح ساختمانی در بورس، منابع مالی بیشتری برای توسعه و بهبود صنعت ساختمان ایجاد میشود. این امر تسهیلکننده رشد اقتصادی و ایجاد شغلهای جدید در بخش ساختمان است.»
او افزود: «با افزایش پویایی در بازار مصالح ساختمانی، ریسکهای مرتبط با عرضه و تقاضا، نوسانات قیمت و مشکلات تأمین مواد اولیه کاهش مییابد. رویهای که منجر به کاهش ریسکهای مرتبط با پروژههای ساختمانی میشود. این درحالی است که وجود بازار مصالح ساختمانی در بازار سرمایه میتواند به تأمین پایداری مصالح در بازار کمک کند. این امر به سازندگان اطمینان میدهد که مواد اولیه لازم برای پروژههای ساختمانیشان همواره در دسترس هستند.»
افشار با اشاره به اینکه با بهبود مدیریت و تقاضای مصالح ساختمانی از طریق بورس، هدررفت منابع و انرژی کاهش مییابد، ادامه داد: «بورس به عنوان یک منبع اطلاعات اصلی، اطلاعات دقیق و بهروز در مورد تقاضا و عرضه مصالح ساختمانی را در دسترس قرار میدهد. این اطلاعات میتواند به سازندگان و سرمایهگذاران در اتخاذ تصمیمات بهتر و هوشمندتر کمک کند.»
این کارشناس بازار سرمایه همچنین با اشاره به اینکه تعاونیها میتوانند با فراهم شدن شرایط و تدوین مقررات مریوطه از طریق بورس اقدام به تأمین مالی کنند، توضیح داد: «حضور در بازار سرمایه به تعاونیهای مسکن این امکان را میدهد که به منابع مالی بیشتری دسترسی پیدا کنند. این منابع مالی میتوانند برای توسعه و اجرای پروژههای مسکن، خرید زمین، ساختوساز و توسعه شهرکهای مسکونی مورد استفاده قرار گیرند.»
او اضافه کرد: «تعاونیهای مسکن از طریق بورس میتوانند به کاهش هزینههای تأمین مالی خود بپردازند. با دسترسی به منابع مالی با نرخ بهره مناسب و شرایط پرداخت قابلقبولتر، هزینههای مرتبط با تأمین مالی کاهش مییابد. همچنین حضور در این بازار انعطافپذیری مالی بیشتری را برای تعاونیهای مسکن ایجاد میکند. آنها میتوانند بهتر به نیازهای مالی و تغییرات در بازار پاسخ دهند و پروژههای خود را برنامهریزی کنند. در نهایت نیز تأمین مالی تعاونیهای مسکن از طریق بازار سرمایه توسعه بازار مسکن را رقم میزند. این توسعه میتواند شامل ساختوساز مسکن متنوعتر، بهبود تأمین مسکن برای اقشار کمدرآمد و...، باشد.»