آشنایی با تیرویید و بیماریهای آن
در مورد بیماری تیروئید و انواع آن توضیح میدهید؟
غده تیروئید یکی از مهمترین بخشهای سیستم غدد و متابولیسم بدن به شمار میرود. این غده، هورمونهایی را وارد جریان خون میکند، اما زمانی که به هر دلیل میزان تولید و ترشح هورمونها کاهش یا افزایش یابد، بدن دچار مشکل شده و علائم آن به مرور مشخص میشود. بیماریهای غده تیروئید نیز از این دو حالت خارج نیست و هر نوع اختلال در سطح هورمونها، زمینه ابتلا به بیماریهای مختلف را فراهم میآورد. یکی از وظایف غده تیروئید، تنظیم متابولیسم بدن است. متابولیسم فرایندی است که در آن غذایی که وارد بدن میشود به انرژی تبدیل میشود. این انرژی در کل بدن استفاده میشود تا بسیاری از سیستمهای بدن به درستی کار کنند. در رأس تیروئید، غده هیپوفیز قرار دارد که بر تولید هورمونهای تیروئید نظارت میکند. هیپوفیز این کار را به وسیله هورمون TSH انجام میدهد. هیپوفیز غده کوچکی است که در مغز قرار دارد. این در حالی است که افزایش هورمونهای تیروئید باعث پرکاری تیروئید و کاهش آن هم باعث کمکاری تیروئید میشود.
پرکاری تیروئید چیست و دارای چه علائمی است؟
منظور از پرکاری تیروئید، ترشح بیش از حد هورمون از غده تیرویید است. علت این افزایش ترشح به درستی مشخص نیست اما به نظر میرسد زمینههای ارثی در ظهور این بیماری مؤثر است. برخلاف آنچه که شایع است، پرکاری تیروئید ارتباطی با ضربه روحی، افسردگی یا اضطراب فرد ندارد. به عبارت دیگر، مشکلات روحی- روانی عامل ایجاد این بیماری نیست. شروع پرکاری تیروئید در جوانان اکثراً سریع و پرسروصدا و در افراد مسن نیز تدریجی و آرام است. شایعترین علائم این بیماری تپش قلب، لرزش دست و پا، کاهش وزن، تعریق، افزایش اشتها، بیخوابی، اضطراب، عدم تحمل گرما و گاه عصبی شدن فرد است.
این بیماری با چه بیماریهای دیگری اشتباه گرفته میشود؟
این بیماری در جوانان عمدتاً با بیماریهای اضطراب و افسردگی اشتباه گرفته میشود. ممکن است در حالت اضطراب، تمام علائم پرکاری تیروئید مانند تپش قلب، لرزش و بیخوابی ایجاد شود، اما تفاوت در این است که در حالت اضطراب، اشتها کم میشود، در حالی که در پرکاری تیروئید اشتها افزایش مییابد. در افراد مسن نیز به علت کاهش وزن تدریجی، ضعف و علائم قلبی ممکن است پرکاری تیروئید با نارسایی قلبی یا سایر بیماریهای عمومی مانند انواع سرطان اشتباه گرفته شود.
روش درمان پرکاری تیروئید چگونه است؟
روش درمان در هر بیمار با توجه به سن، شدت پرکاری و اندازه تیروئید متفاوت است. در اکثر موارد درمان با داروهای ضدتیروئید برای یک سال کافی است. در صورت عود بیماری میتوان از ید رادیو اکتیو و به ندرت از عمل جراحی استفاده کرد. در اکثر موارد با روش درمان صحیح، بیماری کاملاً قابل کنترل است. جوانان و افرادی که دارای بزرگی مختصر غده تیروئید هستند، بهترین انتخاب برای درمان دارویی این بیماری به شمار میروند.
عدم درمان به موقع بیماری پرکاری تیروئید چه عوارضی برای بیمار به همراه دارد؟
درمان نکردن بیماری پرکاری تیروئید باعث لاغری مفرط، ضعف عضلانی و نارسایی قلبی میشود. در افراد مسن نیز ممکن است عدم درمان حتی به مرگ بیمار هم بینجامد؛ از این رو این بیماری باید هرچه سریعتر تشخیص و درمان شود. در مورد عارضه چشم نیز اگرچه درمان گاه مشکل است، اما در اکثر موارد میتوان تا حدودی عارضه چشم را کنترل کرد.
در مورد کمکاری تیروئید و علائم آن توضیح میدهید؟
کمکاری تیروئید نوعی بیماری است که با کاهش ترشح هورمونهای غده تیروئید شناخته میشود. مهمترین علت این بیماری کمبود ید در غذای مصرفی است. کمبود ید، بخصوص در نواحی کوهستانی بیشتر دیده میشود. در حال حاضر سعی میشود تا با افزودن ید به مواد غذایی؛ به ویژه نمک از کمبود این ماده در بدن جلوگیری شود. این در حالی است که کمبود ید مهمترین علت عقبماندگیهای ذهنی است که قابل پیشگیری است و کمبود آن باعث کاهش ضریب هوشی نیز میشود. در مورد نشانههای این بیماری میتوان گفت بیماران از خستگی و ضعف زیاد شکایت دارند، پوست بیمار خشک است و در مقایسه با سایر افراد، بیماران احساس سرما میکنند، از ریزش موی پیشرونده و خشک شدن موها شکایت دارند، تمرکز مناسب و دقیقی ندارند و حافظه بیماران بسیار ضعیف است، یبوست دارند و با اینکه اشتهای مناسبی ندارند و زیاد غذا نمیخورند اما وزنشان زیاد میشود که این موضوع میتواند همراه با پفآلودگی صبحگاهی نیز همراه باشد، از تنگی نفس و خشن شدن صدا و گزگز کردن و بیحسی و گرفتگی عضلات شکایت دارند. البته باید توجه داشت وجود یک یا چند علامت از این علائم به هیچ عنوان به معنای کمکاری تیروئید نیست و تشخیص درست این بیماری تنها با نظر پزشک و انجام آزمایشهای لازم صورت میگیرد.
بیماری کرتینیسم چیست و چرا به وجود میآید؟
کرتینیسم نوعی بیماری است که به دلیل کمبود ید در کودکان به وجود میآید و با توقف رشد جسمی و عقلی کودک مشخص میشود. مادران این کودکان خود نیز معمولاً دچار کمبود ید هستند. کمبود عنصر سلنیوم که معمولاً در این کودکان وجود دارد دلیل ایجاد عوارض عصبی در این نوع بیماری است.
در مورد درمان کمکاری تیروئید هم توضیح میدهید؟
اگر کارکرد غده تیروئید کاهش یابد و یا از بین برود داروی جایگزین لووتیروکسین به میزانی که جبرانکننده این کمبود باشد، تجویز میشود. آزمایشهای اندازهگیری سطح هورمونها مربوط به تیرویید دو ماه پس از شروع درمان باید انجام شود. پاسخ به دارو دیررس است و ممکن است مدت زمان طولانی لازم باشد تا بیمار از تمام علائم رهایی یابد. گاه بعضی از بیماران که علائم آنها بهبود یافته داروی خود را بدون مشاوره با پزشک قطع میکنند که این کار صحیح نیست؛ زیرا علائم دوباره و پس از مدت کوتاهی بازخواهد گشت. مصرف دارو باید در اکثر موارد تا پایان عمر ادامه یابد، اما میزان مصرف آن بسته به نظر پزشک و نتایج آزمایشها ممکن است تغییر کند. خانمهایی که قصد باردار دارند اما مشکل کمکاری تیروئید دارند نیز باید حتماً میبایست قبل از بارداری تحت درمان قرار گیرند و داروی مصرفی آنها به میزانی که نیاز است، ادامه یابد و بدون نظر پزشک قطع نشود؛ چون قطع دارو ممکن است منجر به سقط جنین شود.