سرگردانی خریداران لوازم خانگی در میان انبوه برندهای ایرانی
به گزارش آتیهآنلاین، شاید اگر بخواهیم تعداد برندهایی که در سطح دنیا سردمدار تولید لوازم خانگی هستند را بشماریم تعداد آنها از یک حد خاص فراتر نرود و بر این اساس در طول زمان در کشورهای مختلف محصولات این کارخانهها به برندی شناخته شده برای مردم تبدیل شده و مشتریان آنها پیش از خرید تا حد زیادی با کیفیت محصول و خدمات پس از فروش آنها آشنایی دارند.
اما در ایران و به دنبال ممنوعیت واردات لوازم خانگی از سال ۱۳۹۷، خریداران این بازار ملزم به تهیه مایحتاج خود از میان برندهای داخلی شدهاند. دراین میان با وجود اینکه برخی شرکتها از سالها پیش به تولید و عرضه نمونههای داخلی پرداخته و مردم تا حد زیادی با محصولات آنها آشنا بودند، حال دیگر سهمشان از بازار لوازم خانگی داخلی کشور به درصدی اندک محدود شده و بازار، جولانگاهی برای برندهای جدید و نامهای ناآشنا شده است. حتی در بسیاری موارد همان تولیدکنندگان محصولات نام آشنای قدیمی نیز چندین برند جدید را برای رقابت وارد بازار کردهاند تا جایی که گاه صحبت از فعالیت بیش از ۵۰۰ یا ۶۰۰ شرکت در این حوزه میشود.
ابوالقاسم شانهساز، دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی کوچک از جمله منتقدان این رویکرد است که این روند را در کنار نبود زیرساختهای صادراتی در این صنعت، از جمله چالشهای صنعت لوازم خانگی میداند.
وی در این باره تاکید دارد: «در حال حاضر ۶۰۰ برند با محصولات مختلف در حوزه صنایع کوچک و متوسط در حال فعالیت هستند که امکان رقابت در بین آنها وجود ندارد.»
چرا تب تولید لوازم خانگی اینگونه بالا گرفته است؟
احسان فدایی، کارشناس صنعت لوازم خانگی نیز از دیگر منتقدان این موضوع است که سال گذشته در میزگردی که در آتیهآنلاین برگزار شد در این باره اظهار کرد: «در کشور ما در حوزه لوازم خانگی، بالغ بر ۵۰۰ شرکت ریز و درشت در حال فعالیت هستند که در بسیاری موارد همدیگر را قبول ندارند. از طرفی قانونی هم برای انسجامبخشی آنها وجود ندارد. اگر ساخت محصول به پشتوانه یک زنجیره تولید منسجم و پایدار انجام شود، قطعاً در تصاحب سهم بازار موفقتر خواهد بود و به تبع حاشیه سود کارخانه بالا میرود و برای تبلیغات، تحقیق، توسعه، خدمات پس از فروش و...، امکان مانور بیشتری ایجاد میشود.»
وی در عین حال یادآور شد: «زمانی که حاشیه سود پایین میآید، همه این مراحل حذف میشود و در نتیجه روزبهروز سهم بیشتری از بازار را به رقبا واگذار خواهیم کرد. در حال حاضر عملاً پنج، شش برند در صنعت لوازم خانگی ما بر تحقیق و توسعه تمرکز دارند و مابقی برندها بیشتر کپیکاری میکنند و به تعبیر بهتر نمیتوانند ارزش افزودهای از محصول و فعالیت خود ایجاد کنند.»
این کارشناس صنعت لوازم خانگی با اشاره به اینکه در دولتهای پیشین و بعد از ممنوعیت واردات رسمی، یکسری آمدند ارز گرفتند و کارخانه زدند، گفت: «اما از عهده آن برنیامدند و به دلیل کیفیت پایین نتوانستند جنس خود را بفروشند و به تعهدات خود در قبال تسهیلات عمل کنند. به نوعی آن سرمایهها اکنون رسوب کرده و نقد نمیشود و دولت نیز به دلیل مشکلات ارزی دیگر حمایت نمیکند.»
وی افزود: «این همان نکتهای است که به آن اشاره شد؛ عدم وجود یک نقشه راه مناسب در این صنعت که بهشدت به تولید ضربه زده است. بر همین اساس یک سال مثلاً تب یخچالسازی، یک سال کولر گازی و...، در این صنعت داغ میشود. در نمایشگاه امسال دهها تولیدکننده یخچالساز شده بودند، در حالی که بسیاری از آنها حرفی برای گفتن ندارند.»
به گفته این کارشناس «در حال حاضر ما بیش از ۳۰۰ تولیدکننده یخچال در کشور داریم، بدون اینکه به ظرفیت و نیاز داخل در این رابطه توجه شده باشد. الان اگر از شما سؤال کنند که چند برند را در حوزه لوازم خانگی نام ببرید، شما در حالت خوشبینانه نام پنج برند را میبرید، اما تعداد بسیار بالایی شرکت در این زمینه فعالیت دارند که نام برخی از آنها حتی برای فعالان این صنعت هم ناشناخته است.»
این کارشناس صنعت و بازار لوازم خانگی ادامه داد: «گاه در رویدادهایی مانند نمایشگاه لوازمخانگی شاهدیم که کیفیت پایین محصولات این برندها حاشیهساز شده و نام تولید داخل را خراب میکند. چنین اتفاقاتی به این دلیل رخ میدهد که نقشه راه مناسب با ضمانت اجرایی لازم وجود ندارد تا بر اساس آن توسعه صنعتی مناسب در این حوزه رخ دهد.»
کمبود محصول و سرگردانی مشتریان سراهای لوازم خانگی
حال گویا این حد از تنوع در برندها و تولید موجب شده است در شرایطی که تامین نیازهای این حوزه به تولیدات داخل کشور محدود شده و از سوی دیگر در بازار شاهد قیمتگذاری دستوری هستیم، بسیاری کارخانهها از ارائه محصولات خود به بازار سر باز زده و به انتظار زمانی نشستهاند که بتوانند کالای خود را با قیمت بالاتری به فروش بگذارند.
البته اگر منصف باشیم تولیدکنندگان این حوزه نیز با مشکلات خاص خود دست و پنجه نرم میکنند اما به هر صورت وقتی بازاری برای تولیدکنندگان آن به حالت انحصاری در آمده و در آن بیش از ۵۰۰ برند فعالیت دارند حتما حاشیه سود و شرایط آنقدر جذاب بوده که این تعداد در آن سرمایهگذاری کنند.
با این وجود کافی است این روزها سری به سراهای لوازم خانگی بزنید تا شاید بیشتر ماجرا را درک کنید. مدتهاست که فعالیت سراهای لوازم خانگی و شرایط نابرابر آنها در قیاس با واحدهای صنفی که به شکل سنتی طی دهههای گذشته بازار را در اختیار داشتند، موجب انتقاد و شکایت فروشندگان و مسئولان صنف فروشندگان لوازم خانگی شده است. فروشندگان قدیمی بازار میگویند با راهاندازی سراهای لوازم خانگی بانکهای کشور به حمایت از آنها پرداخته و در نهایت در این فروشگاهها تسهیلاتی ارائه میشود که واحدهای صنفی توان ارائه آن را نداشته و با روانه شدن مشتریان به سمت سراها، کسب و کار آنها دچار رکود شده است.
اما در همین سراها هم گویا تولیدات این حوزه از نظر کمیت با کاهشی جدی مواجه شده و جای برخی برندها کاملا خالی مانده و برای برخی دیگر از برندها نیز چنین عنوان میشود که شرکت مربوطه چندین ماه است کالایی در بازار عرضه نکرده و همچنان هم مشخص نیست چه زمان و با چه قیمتی محصولات خود را وارد بازار کند.
در چنین شرایطی مشتریان سراهای لوازم خانگی که عمدتا به نیت خرید اقساطی به این فروشگاهها مراجعه کردهاند؛ در غیاب محصول مد نظر خود به ناچار برای استفاده از تسهیلات به سراغ برندهای موجود که در موارد متعدد برای خریدار ناشناخته هستند میروند.
با این وجود مرداد ماه سال جاری محمدرضا برادران، معاون وقت وزیر صمت ضمن اشاره به رشد ۹ درصدی تولید لوازم خانگی در ۴ ماهه امسال، گفته بود: «در ۴ ماه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه پارسال، در حوزه تولید محصولات لوازم خانگی ۹ درصد و در حوزه صادرات ۱۱ درصد افزایش داشتیم.»
وی یادآور شده بود: «برای سال ۱۴۰۳، تولید بیش از ۲۰ میلیون دستگاه لوازم خانگی هدفگذاری شده است، ضمن اینکه رضایت مردم در صنعت لوازم خانگی با توجه به رقابتی و فعال بودن بخش خصوصی در این حوزه، ارتقا پیدا کرده است و ما توانستیم در حوزه رضایت مشتری، ضمانت کالاها را از ۱۸ ماه به ۲۴ ماه افزایش دهیم.»
حال در نهایت سئوال است که پس از چند سال که گاه و بیگاه بحث کمبود در بازار لوازم خانگی مطرح میشود، آیا متولیان وزارت صمت قصد دارند به این بازار سر و سامان دهند یا همچنان دود این آشفته بازار در چشم مردم خواهد رفت.