حقِ داشتن غذا برای زندگی و آیندهای بهتر
در مورد چالشهای تغذیهای که این روزها مردم با آن درگیر هستند توضیح میدهید؟
عدم دسترسی مردم به مواد غذایی سالم مهمترین چالشی است که در حال حاضر مردم کشور ما با آن روبهرو هستند. زمانی که قیمت یک ماده غذایی افزایش مییابد، میزان دسترسی به آن نیز کاهش مییابد و به دنبال آن میزان تقلب آن ماده غذایی نیز افزایش مییابد؛ به طوری که بسیاری از تولیدکنندگان غیرمجاز با برچسبهای تقلبی و آدرسهای جعلی اقدام به تولید مواد خوراکی میکنند. این در حالی است که بر نحوه تولید و مواد افزودنی آنها نظارت دقیقی صورت نمیگیرد و آنها نیز استانداردهای لازم را رعایت نمیکنند. متأسفانه شرایط نامساعد اقتصادی باعث شده تغییرات زیادی در انتخابهای غذایی مردم ایجاد شود و نگرانیها از کمبود برخی ریزمغذیها به ویژه در اقشار آسیبپذیر بیشتر شود. امروزه فرهنگ استفاده از غذاهای ناسالم بین مردم بخصوص جوانان جا افتاده است. یکی از این غذاها انواع فستفودها است که حاوی نیترات فراوان است و برای سلامت انسان بسیار مضر است. این در حالی است که کشور ما بین ۲۰ کشور پرمصرف اسیدهای چرب ترانس قرار دارد. از سوی دیگر مصرف زیاد نوشیدنیهای حاوی قند دومین معضل سلامت غذایی در کشور محسوب میشود. میزان مصرف نوشابه در کشور بالای ۱۵ درصد است و سرانه مصرف شیر و لبنیات هم در کشور کاهش یافته است. توصیههای جهانی برای مصرف شیر و لبنیات مصرف روزانه ۲ تا ۳ واحد لبنیات است که در سنین جوانی و کودکی تا ۴ واحد هم توصیه میشود. متأسفانه در حال حاضر آمار مصرف شیر در کشور به ۱ تا۵/۱ واحد رسیده است. در دسترس نبودن غلات کامل برای مردم نیز موضوع بسیار مهمی است. از آنجایی که قوت غالب مردم نان و برنج است، متأسفانه هم نان و هم برنج شامل کربوهیدراتهای تصفیه شده هستند که باعث افزایش وزن و چاقی، دیابت، فشار خون و بیماریهای قلبی عروقی میشود.
آیا بین تغذیه ناسالم و بیماریهای غیر واگیر ارتباطی وجود دارد؟
بله، بین بیماریهای غیر واگیر و تغذیه ناسالم ارتباط مستقیمی وجود دارد. بررسیهای انجام شده نشان میدهد ۶۲ درصد از مرگومیرها ناشی از بیماریهای غیر واگیردار است که دلیل بروز این بیماریها تغذیه ناسالم است. بسیاری از بیماریهای غیر واگیر مانند انواع سرطان، بیماریهای قلبی عروقی، دیابت و فشار خون نیز با تغذیه ارتباط مستقیمی دارند. به عنوان مثال؛ مصرف کربوهیدراتهای ساده، قند خون را به سرعت بالا میبرد و سبب تحریک ترشح انسولین به داخل خون میشود. بالا رفتن قند و انسولین خون آثار مضری در پی دارد که از جمله میتوان به بالا رفتن خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی، بالا رفتن کلسترول و پایین آمدن HDL خون اشاره کرد. مردم آسیای دور به رغم اینکه برنج و نان زیادی مصرف میکنند اما کمتر دچار بیماریهای قلبی عروقی میشوند که دلیل آن این است که اغلب از غلات کامل و تصفیه نشده استفاده میکنند.
در مورد هرم غذایی نیز توضیح میدهید؟
هرم غذایی شامل توصیههای صحیح غذایی به زبانی ساده و قابل فهم برای همگان است. مواد غذایی در چند گروه اصلی تقسیمبندی شدهاند. گروه کربوهیدراتهای پیچیده شامل نان، غلات و پاستا که قسمت اعظم یک رژیم غذایی سالم را تشکیل میدهند. کربوهیدراتها در واقع درشت مغذیهای ضروری و جزو منابع اصلی برای تأمین انرژی بدن هستند. مواد غذایی حاوی کربوهیدراتها طیف وسیعی از ویتامینها، املاح و فیبر را به بدن میرساند؛ در حالی که همه ترکیبات برای محافظت از سلامت عمومی بدن بسیار ضروری هستند. بر اساس توصیههای جهانی، روزانه باید ۵۰ درصد از کل انرژی خود را از طریق مصرف مواد غذایی حاوی کربوهیدرات به دست آوریم. گروه روغن و چربیها در رأس این هرم است و حاکی از خطر این ترکیبات برای سلامت انسان است. بیشترین تأکید در هرم غذایی بر کاهش وزن از طریق کاهش کل کالری دریافتی و افزایش زمان ورزش و فعالیت بدنی است. رژیم غذایی سالم بر اساس هرم غذایی عبارتند از: چربیهای مفید (روغنهای گیاهی مایع مانند زیتون، کانولا، ذرت، سویا، آفتابگردان و بادام زمینی) و کربوهیدارتهای سالم (دانه کامل غلات مانند برنج قهوهای ونان کامل). همچنین مصرف متعادل پروتئینهای سالم (ماهی، تخممرغ، مرغ، آجیل و حبوبات) نیز توصیه میشود. مصرف لبنیات در هرم غذایی بیشتر توصیه شده و مصرف گوشت قرمز، کره، سیبزمینی و شکر نیز همچنان در حداقل توصیه میشود. پروتئینها باید یکچهارم از غذای شما را در روز تشکیل دهند. بهترین مواد غذایی پروتئینی شامل گوشت قرمز بدون چربی، غذاهای دریایی، مرغ، تخممرغ، آجیل، لوبیا، عدس و دانهها است.
بهترین رژیم غذایی سالم و مقوی چه رژیمی است؟
در رژیم غذایی سالم و مقوی باید مواد لازم برای بدن فراهم شود، در غیر این صورت ممکن است اختلالات زیادی در بدن ایجاد شود. معمولاً در این رژیم غذایی باید انواع مواد غذایی مانند انواع میوه، سبزیجات، غلات، پروتئین و چربی وجود داشته باشد. رژیم غذایی مدیترانهای برای پنجمینبار متوالی در دهههای اخیر به عنوان برترین رژیم غذایی جهان معرفی شد. پیروی از این رژیم غذایی راز مهم حفظ تناسب، سلامت سیستم قلبی عروقی و پایین بودن آمار ابتلا به دیابت نوع ۲ در بین ساکنان حوزه مدیترانه بود. در این رژیم غذایی اصول اصیل و قدیمی خوراکیهایی مانند گوجه فرنگی، خیار، بادمجان، فلفل دلمهای، زیتون و ماهی در حجم بالا مصرف میشود.