تبخال؛ عفونتی دردناک
تبخال چیست و در اثر چه عواملی به وجود میآید؟
زخم سرد یا تب خال زخمهای دردناک و ناخوشایند دهانی هستند که به علت نوعی ویروس به نام هرپس سیمپکلس به وجود می آید. تب خال یک نوع زخم صورت است که روی لبها یا پوست صورت نزدیک منطقه دهان یافت می شود . به تبخال «هرپس راجعه لبی» نیز گفته میشود. این زخمها ممکن است بیضرر به نظر برسند اما میتوانند به آسانی گسترش یابند و در صورتی که به دقت مراقبت نشوند عفونی می شوند. تبخال به خودی خود خطرناک نیست، اما سرایت ویروس به بخش های دیگر بدن می تواند خطرناک باشد. تبخال یک نوع بیماری پوستی مسری است که معمولاً از طریق بوسیدن، تماس پوستی، مصرف غذا در یک ظرف، حوله مشترک، ریش تراش مشترک و تیغ یا ژیلت استفاده شده منتقل می شود. تبخال لب گاهی اوقات بلافاصله بعد از تماس ظاهر نمیشود. به همین دلیل برخی افراد در صورت مبتلا شدن از آن با خبر نمیشوند و زمانی متوجه آن میشوند که تاول را روی لب خود مشاهده میکنند.
تب خال دارای چه علائم و نشانههایی است؟
علائم و نشانه های تب خال عبارتند از:
- تاول و چرک و درد ناک و پر از مایع روی یک نقطه سرخ و دردناک پوست .
– درد یا احساس مورمور شدن که غالباً یکی دو روز قبل از تاولها ظاهر میشود.
- دوره معمولی تبخال 7 تا 10روز است.
- تب خال معمولاً روی لب ظاهر می شود و گاهی هم در بینی، چانه یا روی انگشتان پدید میآید.
در موارد نادر عفونت در داخل دهان روی لثه و کام سخت (سقف دهان) ایجاد میشود. اگر زخم روی دیگر بافتهای درون دهان ظاهر شود ممکن است از نوع آفت باشد که از نوع تب خال نیست. علائم ممکن است برای مدت 20 روز پس از مواجهه با ویروس شروع شود و معمولاً 7 تا 10 روز طول بکشد تا تاولهای تشکیل شده بشکنند و از آنها خونابه خارج شود. سپس یک دلمه قهوه ای رنگ تشکیل می شود و سرانجام بهبود مییابند.
تب خال دارای چند نوع است؟
تبخال ناشی از عفونت ویروس هرپس سیمپلکس میتواند باعث ایجاد زخم یا تاول در داخل، اطراف دهان یا اندام تناسلی شود. امروزه دو نوع از این ویروس شناسایی شده که نوع ۱ آن باعث ایجاد تبخال دهانی میشود و دهان و پوست اطراف آن را درگیر میکند، اما همچنان میتواند ناحیه تناسلی را نیز تحت تاثیر قرار دهد. نوع ۲ ویروس هرپس معمولاً از راه جنسی انتقال مییابد و به آن تبخال تناسلی گفته میشود.
تفاوت تب خال با آفت دهانی چیست؟
تب خال با آفت تفاوت دارد. آفت دهان معمولاً در ناحیه داخل دهانی است اما تبخال معمولاً در خارج از دهان، به ویژه روی لبها ایجاد میشود. آفت دهان مخاط سلولهای پوست سطح داخلی گونه، زیر زبان و لبها را درگیر میکند اما تبخال مخاط سلولهای اصلی پوست لثه و کام را درگیر میکند. آفتهای دهانی به صورت زخمهای کوچک، گرد یا بیضی شکل با مرکز سفید یا زرد و حاشیه قرمز هستند اما تبخالها به صورت تاولهای کوچک پر از مایع که اغلب به صورت خوشهای هستند و پس از ترکیدن، زخم و پوستهپوسته شدن ایجاد میکنند. آفت دهان عامل و منشاء مشخصی ندارد در صورتی که عامل تبخال ویروس هرپس سیمپلکس است. آفت دهان مسری نیست، در حالی که تبخال از فردی به فرد دیگر سرایت می کند.
چه عواملی باعث فعال شدن ویروس تب خال در بدن می شود؟
بروز تب خال در بیشتر موارد در ارتباط با حالاتی است که سیستم ایمنی ضعیف شده یا تحت فشار است. اگر سیستم ایمنی مختل شود و تحت شرایط عادی قادر به نگهداری ذرات ویروسی در کنترل خود نباشد فرصتی برای تشکیل تب خال فراهم می شود. عواملی که باعث فعال شدن ویروس تب خال می شوند عبارتند از:
بیماریهایی شامل: تب، سرماخوردگی و آنفلوانزا، غم و فشار روحی، فشار و خستگی جسمی، صدمه به لبها یا پویت از قبیل زخمها یا ترکیدگی شدید، صدمه به لبها در نتیجه برخورد زیاد با نور خورشید یا لامپهای فرابنفش، قاعدگی یا حاملگی سوءتغذیه، اعمال دندانپزشکی که در آن معمولاً دهان حین انجام کار بیش از حد معمول باز میشود و قرار گرفتن در معرض نور خورشید که فرد را مستعد بروز تب خال میکند و نقص سیستم ایمنی بدن.
در مورد روش درمان تب خال هم توضیح میدهید؟
هیچ درمانی برای تبخال وجود ندارد، اما برخی از افراد مبتلا به ویروس هرپس سیمپلکس به ندرت شیوع پیدا می کنند و بیماری آن ها کمتر به دیگران منتقل می شود. هنگامی که تبخال ایجاد می شود، راه های مختلفی برای درمان آن وجود دارد که عبارتند از:
استفاده از پماد و کرم: هنگامی که تبخال لب آزاردهنده می شود، ممکن است بتوانید با پمادهای ضد ویروسی مانند درد را کنترل کرده و بهبودی را تقویت کنید. پمادها اگر به محض ظاهر شدن اولین علائم زخم استفاده شوند، بیشترین تأثیر را دارند. آن ها باید چهار تا پنج بار در روز به مدت چهار تا پنج روز مورد استفاده قرار گیرند.
استفاده از داروهای ضد ویروسی: در مورد کسانی که در معرض ابتلا به عوارض ناشی از تبخال هستند یا به طور مکرر دچار آن میشوند، پزشک مصرف منظم دارو را توصیه میکند. این داروها طول دورهی بیماری را کوتاه میکنند و ممکن است بتوانند مانع عود مجدد آن شوند. قرار دادن یک کمپرس سرد و یخ روی زخمها به کاهش درد و علائم تبخال کمک میکند. توجه داشته باشید نباید یخ را به صورت مستقیم روی ناحیه تبخال بگذارید.