مراقب ریههای خود باشید
پنومونی یا عفونت ریه چیست و در اثر چه عواملی به وجود میآید؟
در پنومونی، ریهها معمولاً بر اثر ویروسها و باکتریها آلوده میشود و در بافت ریه تجمع پیدا میکنند و باعث التهاب میشوند. التهابی که در ریهها ایجاد میشود باعث تجمع آب میشود، آب آوردن ریه به معنای پر شدن ریهها با مایع به جای هوا در هنگام تنفس است. وقتی این اتفاق میافتد، بدن فرد دچار کمبود اکسیژن شده و تنگی نفس را برای او به همراه خواهد داشت. به طور کلی میتوان گفت این بیماری که به آن ادم ریوی نیز گفته میشود، جزو بیماریهای خطرناک به شمار میآید. در صورتی که بیمار سالمند باشد، احتمال مرگ او در اثر ابتلا به ادم ریوی وجود خواهد داشت. وقتی این اتفاق میافتد عمل تهویه در ریه به خوبی انجام نمیشود و تبادل اکسیژن به سخت انجام میشود که آن را پنومونی میگوییم. عفونت ریه از طریق عطسه یا سرفه به صورت ذرات معلق در هوا وارد بینی و دهان میشوند و باعث بیماری میشوند. همچنین این بیماری در اثر تماس با سطوح آلوده هم منتقل میشود. در این بیماری هم مجاری هوایی و هم کیسههای هوایی و هم بافت ریه میتواند درگیر شود. یکی از مهمترین علل این بیماری وجود باکتریها است و شایعترین باکتری که درایجاد این بیماری نقش دارد باکتری اسپرپتوکوس پنومونیا است در کنار باکتریها هم تعداد زیادی از ویروسها مانند: آنفلونزا، کرونا، ایدز و باکتریها، عفونتهای قارچی و انگلی و حتی علل آلرژیک و حساسیتی میتواند منجر به بروز این عفونت شوند. اگرچه عفونت ریه در تمامی سال میتواند رخ دهد، اما به طور کلی این بیماری در ماههای سرد سال بیشتر دیده میشود.
در مورد ریسک فاکتورهای این بیماری نیز توضیح میدهید؟
عفونت ریه جزو شدیدترین و خطرناکترین عفونتهای دستگاه تنفسی است. هر کسی ممکن است به این بیماری مبتلا شود اما بعضی از افراد مانند: کودکان کمسن، بزرگسالان بالای 60 سال، بیماریهای خودایمنی، افرادی که مبتلا به بیماری مزمنی چون بیماریهای قلبی عروقی، دیابت، بیماری ریوی و بیماریهایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکنند و بعضی از انواع سرطانها هستند، افراد مبتلا به آسم و فیبروز کیستیک، افرادی که در بیمارستان بستری هستند، افرادی که سیگار میکشند، مبتلایان به بیماریهای ریوی مانند بیماری انسدادی مزمن ریوی، افرادی که در هوای آلوده زندگی میکنند، افرادی که دچار سکتهی مغزی شدهاند و توانایی بلع در آنها کاهش پیدا کرده بیشتر در معرض خطر هستند.
عفونت ریه دارای چه علائم و نشانههایی است؟
علائم و نشانههای عفونت ریه عبارتند از: سوزش بینی، چشمها، لبها، دهان و گلو، سرفه، خلط گلو، مخاط سبز، زرد یا خونی، تب و لرز، تعریق زیاد، از دست دادن اشتها، کاهش انرژی و خستگی شدید، تنفس سریع و پیدرپی، افزایش سرعت نبض، خس خس سینه، درد ناگهانی و خنجری در قفسه سینه که با تنفس عمیق یا سرفه بدتر میشود، تنگی نفس که با فعالیت بدتر میشود، گیجی و سردرگمی به خصوص در افراد مسن. پیشرفت بیماری میتواند موجب نارسایی سیستم تنفسی و حتی مرگ شود. از این رو تشخیص سریع و به موقع مهم است و میتواند از ایجاد عفونت جدی جلوگیری کند.
در مورد روشهای تشخیص عفونت ریه نیز توضیح میدهید؟
پزشک معمولاً عفونت ریه را بر اساس عکس اشعه ایکس تشخیص میدهد و برای اطمینان از عدم وجود بیماریهای دیگر آزمایش خون هم تجویز میشود. آزمایشهایی هم مانند آزمایش گلبول سفید هستند که مقدار گلبول سفید معمولا اندازه گیری می شود و اگر بالا نشان دهد نشان دهنده عفونت در بدن است. در شرایط حاد برای بیماری برونکوسکوپی انجام میدهیم که با استفاده از یک لوله نازک از طریق دهان وارد نای میشود و دوربینی در آن تعبیه شده و ما میتوانیم فضای ریه را ببینیم و حتی نمونهبرداری هم انجام دهیم. یکی دیگر از روشهای تشخیص کشت خلط است که از خلط بیمار نمونهبرداری انجام میشود و در محیط آزمایشگاهی کشت داده میشود و از این طریق میتوان عامل بیماری پنومونی را تشخیص داد.
آیا عفونت ریه درمان خاصی دارد؟
زمانی که عامل عفونت ریه باکتری باشد باید از آنتیبیوتیک استفاده کرد. بهترین آنتیبیوتیکی که برای درمان عفونت ریه مورد استفاده قرار میگیرد آزیترومایسین است. تتراسایکین هم استفاده میشود و اگر عامل ویروسی باشد از داروهای ضد ویروس هم استفاده میشود. برای کاهش سرفههایی که حاوی خلط هستند معمولاً اکسپکتورانت تجویز میشود و در کنار همه آن برای کاهش درد از قرصهای مسکن استفاده میشود. بیشتر بیماران بین دو تا چهار هفته بهبود پیدا میکنند اما بعضی از افراد که ریسک بیشتری برای بیماری جدیتر دارند و باید برای درمان به بیمارستان بروند. در بیمارستان معمولاً علاوه بر دارو برای کمک به تنفس اکسیژن داده میشود.
چگونه میتوان از ابتلا به عفونت ریه پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از ابتلا به عفونت ریه چندین کار میتوان انجام داد. واکسن میتواند از ابتلای عفونت ریه از طریق باکتری یا ویروس جلوگیری کند. اگرچه واکسنها نمیتوانند از همه انواع احتمالی عفونت ریه پیشگیری کنند اما کسانی که واکسن دریافت میکنند در مقایسه با افرادی که واکسن نزدهاند حتی در صورت ابتلا به عفونت ریه، با مشکلات و پیچیدگیهای کمتری مواجه میشوند. عفونت در آنها ملایمتر است و گونهای از عفونت ریه را میگیرند که چندان طولانی نیست. اصول اولیه بهداشت و نظافت (مانند شستن دستها)، ترک دخانیات و قوی نگه داشتن سیستم ایمنی بدن با انجام فعالیت بدنی مرتب میتواند خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهد.