چرایی کوتاهی قد در کودکان
در مورد انواع الگوی رشد نیز توضیح میدهید؟
قبل از سن بلوغ، پسران و دختران با سرعتهای کموبیش مشابه رشد میکنند. به طور متوسط، بچهها حدود ۲۶ سانتی متر در اولین سال تولد و حدود ۱۱ سانتی متر اضافی در دومین سال تولد رشد میکنند. پس از آن، کودکان با روند کاهندهای (حدود ۵سانتی متر در سال) تا زمان بلوغ به رشد خود ادامه میدهند. کودکان در بلوغ به اوج رشد خود میرسند. برای دختران، بلوغ معمولاً در سنین ۸ تا ۱۳ سالگی شروع میشود، در حالی که در پسران، این سن معمولاً از ۹ تا ۱۴ سالگی است. دختران طی فرایند جهش رشد خود در دوران بلوغ حدود ۸ سانتی متر در سال رشد میکنند و پسران در این مدت سالانه حدود ۱۱ سانتی متر رشد میکنند. نوجوانان پس از رسیدن به اوج رشد خود، همچنان امکان رشد قد خود را تا رسیدن به توقف روند رشد، تقریباً چهار تا پنج سال پس از وقوع جهش رشد، به طور کند شونده خواهند داشت. بیشتر نوجوانان، بسته به زمان بلوغ، در جایی از سنین ۱۴ تا ۱۶ سال به قد بزرگسالی میرسند.
افزایش قد کودکان تحت تأثیر چه عواملی است؟
قد کودکان تحت تأثیر سه عامل مهم ژنتیک و وراثت، تغذیه و سبک زندگی مناسب است. این در حالی است که بیشترین نقش تعیینکننده قد کودکان مربوط به وراثت است. برای مشخص شدن قد کودک معمولاً قد پدر و مادر را با هم جمع و تقسیم بر ۲ میکنند. برای پسرها ۵/۶ سانت به آن عدد اضافه و برای دخترها ۵/۶ سانت از آن کم میکنند. عددی به دست میآید قد کودک در آینده حولوحوش آن عدد است. عامل مؤثر دیگر در افزایش قد کودکان تغذیه مناسب و استفاده از گروههای اصلی غذایی است که بیتوجهی به آنها باعث سوء تغذیه و کاهش رشد کودکان میشود. در کنار این عوامل تعیینکننده، داشتن فعالیت فیزیکی و جسمی زیاد کودکان نقش مهمی در افزایش قد دارد. همچنین افزایش قد نیازمند دریافت نور آفتاب به مقدار کافی است.
چه عواملی باعث کوتاهی قد در نوجوان میشود؟
ژنتیک یک ظرفیت قدی را برای ما به وجود میآورد که حداقل و حداکثر قد را تعیین میکند. در این بین ما میتوانیم با یکسری راهکارها به حداکثرهایی که ژنتیک ما اجازه میدهد برسیم. اگر در دوران کودکی و نوجوانی یکسری مواد غذایی مصرف نشود و کودک دچار سوء تغذیه، کمبود ویتامین D، کمخونی، بیماری التهابی دستگاه گوارش، بیماریهای کلیوی مزمن، نارسایی قلبی، بیماریهای مزمن ریوی یا کبدی و کمکاری تیرویید باشد دچار کوتاهی قد میشود. ورزشهای نامناسب عامل دیگری در کوتاهی قد نوجوانان است. همچنین ورزشهایی که رشد قدی کودکان و نوجوانان را به مخاطره میاندازد، ورزشهایی است که در آن کودک یا نوجوان مجبور است کاهش وزن داشته باشد و اگر مجبور شود یا تلاش کند که وزن خود را به رژیم غذایی و یا برخی داروها کاهش دهد قطعاً برای رشد قدش مضر خواهد بود. یکی دیگر از عوامل کوتاهی قد در نوجوانان بلوغ زودرس است. وقتی بلوغ به پایان میرسد رشد قد نیز متوقف میشود. از آنجایی که اسکلتهای بدن بزرگ میشوند و رشد استخوانها در سنین پایینتر از حد طبیعی متوقف میشوند، بچههای مبتلا به بلوغ زودرس که درمان نمیشوند معمولاً به پتانسیل کامل قد بزرگسالان خود نمیرسند. گذراندن ساعتهای طولانی در کنار وسایل هوشمند و تلویزیون باعث افزایش وزن، چاقی و کاهش رشد میشود. خواب نامنظم و تا دیر وقت بیدار ماندن شبانه هم باعث عدم رشد کودکان میشود. متأسفانه کودکان در مقابل استرس آسیبپذیر هستند و شرایط نامساعد خانوادگی از نظر اقتصادی و روانی با شنیدن امر و نهی بسیار در خانوادههای سختگیر منجر به اختلال در روند رشد آنها میشود.
در مورد راهکارهای افزایش قد در نوجوانان توضیح میدهید؟
قد نهایی کودک در پایان دوران بلوغ تحت تأثیر عوامل ارثی که کودک از مادر و پدر و سایر اعضای خانواده به ارث برده و زمان شروع و سرعت فرایند بلوغ که تحت تأثیر عوامل خارجی و محیطی مانند عادات غذایی یا سرگرمیهای کودک است تعیین میشود. کودکان را باید تشویق کنیم شبها تا دیروقت بیدار نمانند؛ زیرا هورمون ملاتونین و ثانویه که هورمون رشد هم نامیده میشود در ساعات ۹ تا ۱۰ شب ترشح میشود. کودکانی که عادت دارند تا دیروقت بیدار باشند میزان هورمون رشد کمتری نسبت به سایر کودکانی دارند که شبها به موقع میخوابند. مصرف زیاد نوشابه، مواد کنسروی، فست فود و انواع شکلات باعث تسریع بلوغ و کاهش رشد قدی کودک میشود. در این بین عواملی که به رشد بیشتر کودک کمک میکند تشویق کودک به مصرف آجیل و غذا های دریایی و کنترل وزن کودک و انجام دادن فعالیت های ورزشی است. انجام یکسری ورزشهای لازم که با نام ورزشها و تمرینات کششی شناخته میشوند بیشترین تأثیر را در افزایش قد دارند. این تمرینات از این جهت مؤثر است که بیشتر بر عضوهایی تمرکز میکند که قابلیت رشد بیشتری دارد، مانند ستون فقرات، مهرهها و پاها. استخوانها در این نواحی با کمک غضروف به یکدیگر متصل شدهاند. تمرینات کششی باعث میشوند این غضروفها از حالت فشرده خارج شود و با استحکام بخشیدن بیشتر به آنها طول قد نیز افزایش پیدا کند.