«ایمنی» جدی گرفته نمیشود
به گزارش آتیه آنلاین، نمیتوان انکار کرد که وضعیت ایمنی کارگران نامناسب است؛ کارگرانی که در مشاغل سخت و پرخطر فعالیت دارند از جمله کارگران ساختمانی و معدنکاران، همواره در معرض حوادث مرگبار هستند و سلامت و جانشان در معرض خطر همیشگی است.
چند نمونه از حوادث کار
کافی است به چند نمونه از حوادث مرگبار معادن در ماههای اخیر نگاهی بیندازیم تا عمق فاجعه نمود بیشتری پیدا کند؛ در مرگبارترین حادثه کار کشور، شب اول مهرسال گذشته، استنشاق گاز متان در معدنجوی طبس، به مرگ ۵۳ کارگر انجامید و ۵۳ خانواده کارگری عزادار شدند.
بعد از آن حادثه دردناک، مقامات و مسئولان از جمله وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در دیدار از معدنجو، وعده دادند وضعیت ایمنی و معاش کارگران معادن بهبود مییابد؛ با این حال، ۶ ماه و چند روز بعد از معدنجو، به محض خاتمه تعطیلات نوروز، در کمتر از ۴۸ ساعت، ۸ کارگر معدن جان باختند؛ یکی در مهاباد و ۷ کارگر در یک معدن زغالسنگ دامغان؛ اولی به دلیل سست بودن دیوارههای معدن و ریزش به علت بارندگی و دومی گازگرفتگی و مرگ در اثر فقدان تجهیزات ایمنی.
فرماندار دامغان در مورد حادثه معدن ذغالسنگ گفت که این تونل چند ماهی غیرفعال بوده و معدنکاران بدون درنظر گرفتن شرایط ایمنی به محل حادثه رفتند که به دلیل فقدان اکسیژن لازم فوت شدند. وزیر کار نیز با صدور دستوری به معاون روابط کار این وزارتخانه و مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان سمنان، خواستار بررسی دقیق و تهیه گزارشی جامع درباره علل وقوع این سانحه شد.
اما در هفتههای بعد، جزئیات بیشتری از علت حادثه، مقصران احتمالی و پاسخ به این سوال که چرا کارگران بدون در اختیار داشتن تجهیزات ایمنی پا به یک تونل فرسوده معدن گذاشتند، مشخص نشد. اما قطار مرگ کارگران هم متوقف نشد؛ در روزهای بعد از حادثه دامغان، در بخشهای مختلف صنایع از جمله بخش ساختمان و معدن، کارگران به دلیل فقدان ایمنی جان خود را از دست دادند.
دادههای آماری
دادههای مربوط به حوادث کار و فوت کارگران بر اثر آن، یک صعود تدریجی را نشان میدهد. در سال ۱۳۹۸ تعداد مرگ و میر ناشی از حوادث کار ۱۶۵۵ نفر بود؛ سال ۱۳۹۹ این آمار با یک افزایش جزیی به ۱۷۵۵ نفر رسید، سال ۱۴۰۰ تعداد جانباختگان به ۱۸۱۷ نفر افزایش یافت، سال ۱۴۰۱ تعداد مرگ و میر به ۱۹۰۰ نفر نزدیک شد و در سال ۱۴۰۲ با افزایش بیسابقه به ۲۱۱۵ نفر رسید؛ به عبارتی آمار مرگ کارگران در اثر حادثه کار، در این بازه زمانی ۳۰ درصد افزایش داشته است که افزایش به نسبت چشمگیری است اما در سال ۱۴۰۳، اوضاع نگرانکنندهترشد؛ بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی کشور، در ۶ماه نخست سال گذشته، هزار و ۷۷ کارگر بر اثر حوادث کار جان خود را از دست دادند.
میزان فوتیهای ناشی از حوادث کار در ۶ ماه نخست سال قبل نسبت به مدت مشابه سال قبلتر ۱۵.۷ درصد افزایش داشته است که این به معنای مرگ حدود ۲۰۰ کارگر در هر ماه بر اثر حادثه کار است؛ به این ترتیب، در هر هفته، حدود ۵۰ کارگر بر اثر حادثه کار جان خود را از دست دادهاند.
کاستیهای نظارتی
وضعیت ناگوار ایمنی کار، یکی از مباحثی بود که بیستم اردیبهشت، رهبر معظم انقلاب در دیدار با کارگران کشور بر آن تاکید کردند؛ ایشان تأمین ایمنی کارگر را مسئولیتی مهم برشمردند و با اشاره به اخبار اسفبار حوادث معادن در چند سال اخیر بیان داشتند: البته طبق گزارشهای رسیده، مشکل ایمنی محدود به معادن نیست و تأمین ایمنی کارگران در همه واحدهای تولیدی، چه به وسیله الزامات فنی و چه با پوششهای تأمین اجتماعی باید به صورت جدی پیگیری و اجرا شود.
چرا در سالهای اخیر مشکل ایمنی در کارگاههای کشور جدیتر شده؛ ضعف اصلی در کجاست؛ «احسان سهرابی» فعال کارگری و عضو اسبق شورای عالی حفاظت فنی در گفتوگو با آتیه آنلاین، مشکل اصلی را در عدم پایبندی کارفرمایان به اصول ایمنی، کاستیهای نظارتی، عدم تنبیه متناسب مقصران و مسئولیت ناپذیری کارشناسان ایمنی و بهداشت کار کارگاهها دانست و تاکید کرد: در قانون همه ملزومات ایمنی به دقت تعریف شده و در زمینه بایدها و الزامات مشکلی نداریم؛ ضعف اصلی در اجرا است.
برای نمونه، آییننامه ایمنی در معادن که در سال ۱۳۹۱ به تصویب رسیده، ضوابط تامین ایمنی در معادن کشور را به دقت مشخص کرده؛ ماده یک این سند قانونی میگوید: «در کلیه معادنی که دارای حداقل ۲۵ نفر کارگر هستند باید یک نفر به عنوان مسئول ایمنی و یک نفر به عنوان مسئول بهداشت حرفه ای به استناد آیین نامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار مصوب شورای عالی حفاظت فنی تعیین گردد. این مسئولیت در معادن کمتر از ۲۵ نفر میتواند به مسئول فنی محول شود». سهرابی میگوید: این مسئولیت عموماً جدی گرفته نمیشود؛ مساله دیگر این است که مسئولان ایمنی استقلال چندانی ندارند و حقوقشان معمولاً توسط کارفرمایان پرداخت میشود بنابراین اینها کمتر علیه کارفرمای بلافصل خود گزارش میدهند.
ایران اخیراً به مقاوله نامه ۱۵۵ سازمان جهانی کار در رابطه با ایمنی پیوسته اما ظاهراً چیزی تغییر نکرده. در نتیجه ما با وفور قوانین و اسناد الزامآور روبرویم اما در اجرا، استقرار و پایش ایمنی چندان جدی گرفته نمیشود؛ سوال این است که این شرایط آیا تغییر میکند یا باید بازهم شاهد افزایش نرخِ مرگ و میر کارگران در اثر حوادث مرگبار کار باشیم؟!