مصایب بازنشستگی ارفاقی
به گزارش آتیه آنلاین، بازنشستگی مشاغل سخت و زیانآور یکی از موارد عمده ای است که باعث میشود برخی از افراد در سنین پایین به این سن بازنشستگی برسند به طوری که براساس برخی آمارها ۹۵ درصد بازنشستگان در صندوقهای بازنشستگی کمتر از ۶۰ سال سن دارند، حال باید دید که آیا ضرورتی برای اعمال بازنشستگی پیش از موعد برای گروههای مشمول چقدر است و آیا پس از بازنشستگی دوباره به بازار کار برنمیگردند.
برمبنای اطلاعات موجود، تأمین اجتماعی به عنوان بزرگترین سازمان بیمهگر اجتماعی با تحت پوشش داشتن ۶۰ درصد بازنشستگان کل کشور، بیشترین تعداد افراد بازنشسته- حدود چهار میلیون و ۷۰۰ هزار نفر- را تحت پوشش خود دارد و مهمترین موضوع این است که حدود ۵۰ درصد این افراد بازنشسته در حوزه مشاغل سخت و زیانآور یا به نوعی بازنشستگی پیش از موعد مشمول هستند.
البته موضوع به همین جا ختم نمی شود، چه آن که بازنشسته شدن این افراد صرفا بار مالی سنگین به بخش تعهدات بلندمدت صندوقهای بازنشستگی اضافه نمیکند؛ بلکه سازمانهای بیمهگر اجتماعی- و در این مورد خاص سازمان تامین اجتماعی- باید تا سالهای سال برای همه افرادی که تحت پوشش گروههای بازنشستگان قرار دارند، حتی پس از فوت آنها به تعهدات خود عمل کند. همسران و دختران مجرد یا مطلقه بدون فعالیت در حوزه اشتغال در زمره این گروهها محسوب میشوند.
همچنین برخی آمارهای موجود حاکی از آن است که در سه سال گذشته یک میلیون بازنشسته به مجموع بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی اضافه شده است که بخش زیادی از این گروهها در بخش بازنشستگی پیش از موعد بوده اند که همین موضوع ضرورت بازنگری در قوانین مربوط به این نوع از بازنشستگیها به ویژه مشاغل سخت و زیانآور را بیشتر میکند.
بازنشستگی با مشاغل سخت و زیانآور با سن ۳۶ سال
مصطفی سالاری، مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی روز ۲۲ اردیبهشت سال جاری در نشست با رئیس و اعضای هیأت مدیره کانون عالی انجمنهای صنفی کارگران ایران گفت: بازنشستگی با استناد به مقررات فعلی مشاغل سخت و زیانآور در وضعیت موجود به نفع کارفرما، تأمین اجتماعی و کارگر نیست و به همین منظور ما با همراهی شرکای اجتماعی و در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اصلاح آییننامه بازنشستگی سخت و زیانآور را دنبال میکنیم.
سالاری ادامه داد: باید محدودیت سنی برای بازنشستگی سخت و زیانآور لحاظ شود. همچنین سابقه بیمه برای مشاغل مختلف باید تا یک و نیم برابر مورد توجه قانون باشد. این اصلاحات و ساماندهیها، منابع صندوق و منافع کارگران و کارفرمایان را صیانت میکند زیرا مشاغل سخت و زیانآور در حال آسیب زدن به منابع سازمان تأمین اجتماعی است. سال گذشته بیش از ۵۰ درصد بازنشستگان تأمیناجتماعی با سنوات ارفاقی بازنشسته شدند که اکثر آنها با استناد به سخت و زیانآور بوده است.
مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی همچنین روز ۲۷ اردیبهشت سال جاری در نشست مشترک با رئیس، اعضای هیات رئیسه و روسای کمیسیونهای تخصصی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران گفت: امروز هم کارگران و هم کارفرمایان، از وضعیت نابسامان مشاغل سخت و زیانآور و بازنشستگی این بخش ناراضی هستند. در این چارچوب قوانین این حوزه حتی امکان بازنشستگی در ۳۶ سالگی وجود دارد که در هیچ کشوری سابقه ندارد.
سالاری اضافه کرد: اصلاح عناوین شغلی یکی از پیچیدهترین اقدامات سازمان تأمین اجتماعی است. ما در حال اصلاح آییننامه مشاغل سخت و زیانآور با مشارکت ذینفعان هستیم. به این منظور در یک مسیر با حضور نمایندگان وزارت کار، اتاق، وزارت بهداشت و نمایندگان حوزه کار، اصلاح آییننامه مشاغل سخت و زیانآور با نظر همگان بررسی میشود. انتقال دبیرخانه مشاغل سخت و زیانآور به سازمان تأمین اجتماعی با موافقت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این قالب در دستور کار خواهد بود و متعاقبا در حوزه اصلاح قانون مشاغل سخت و زیانآور هم چند مورد در دستور کار قرار خواهد گرفت.
حدود هفت میلیون بازنشسته در کشور داریم
آخرین دادههای آماری نشان میدهد، حدود هفت میلیون نفر به عنوان بازنشسته از صندوقهای بازنشستگی و بیمهای خدمات دریافت میکنند، همه این گروهها با اعضای خانواده آمار بالایی از جمعیت تحت پوشش ۱۸ صندوق بیمهگر کشور را شامل میشوند، به عنوان نمونه در سازمان تأمین اجتماعی همه افراد مستمریبگیر و بازنشسته با افراد تبعی و خانوادههای آنان به رقم ۹ میلیون نفر میرسند.
زمانی که سالانه ۴۰۰ هزار بازنشسته به سازمان تأمین اجتماعی اضافه میشود و حدود ۵۰ درصد از آنان را نیز بازنشستگان پیش از موعد تشکیل میدهند به طور یقین باید تعهدات بزرگترین سازمان بیمهگر به حدی باشد که بتواند به همه این گروههای تحت پوشش خدماترسانی داشته باشد.
همین موضوع باعث شده که تعهدات کوتاهمدت و بلندمدت سازمان تأمین اجتماعی که در حال حاضر به ۹۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۴ رسیده بیشترین هزینه آن یعنی ۶۰ هزار میلیارد تومان در بخش تعهدات بلندمدت برای پرداخت مستمری به سه گروه بازنشستگان، ازکارافتادگان و بازماندگان تعلق گیرد. بنابراین هرچقدر تعداد افراد بازنشسته به این سازمان روند افزایشی داشته باشد از طرفی دیگر بار هزینههای سازمان نیز در قبال این افراد رشد خواهد داشت.
افزایش شمار بازنشستگان در صندوقهای بازنشستگی مصارف سازمانهای بیمهگر را افزایش میدهد و از طرفی دیگر باید این نهادها به دنبال تأمین منابع پایدار با سیاستگذاری در راستای جذب بیمهشدگان جدید باشد، اما شاید موضوعی که دارای اهمیت است توجه به حوزه مشاغل سخت و زیانآور و ایمن کردن این محیطها برای گروههای مشمول است تا علاوه بر اینکه این گروهها در سنین پایین بازنشسته نشوند بلکه بار مالی سنگین تعهدات بر دوش صندوقهای بازنشستگی همچون تأمین اجتماعی نباشد.
برخی آمارهای حاکی از آن است که ۹ درصد مصارف تأمین اجتماعی در حوزه بازنشستگی سخت و زیانآور در سال ۱۴۰۲ بوده است که با توجه به اضافه شدن این گروهها در سالهای اخیر مصارف این سازمان روند افزایشی را دنبال میکند و به طور یقین چنین هزینههایی باید بررسی و آسیبشناسی شود.
مدیریت هوشمندانه برای کاهش هزینههای بازنشستگی سخت و زیانآور
غلامحسین عابدیروش، کارشناس بیمههای اجتماعی درباره وضعیت بازنشستگی با استفاده از قانون مشاغل سخت و زیانآور گفت: ماده ۵۲ قانون کار به موضوع محدود کردن شمول کارگاههای حوزه سخت و زیانآور اشاره کرده است. از سال ۱۳۶۶ در زمان تصویب قانون کار، روند مشمولیت کارگاهها در حوزه سخت و زیانآور همچنان ادامه دارد و امکان کنترل آن فراهم نشده است.
عابدیروش در گفتوگو با آتیه آنلاین اظهار کرد: در حال حاضر بار بسیار بزرگی از تعهدات بلندمدت سازمان تأمین اجتماعی به حوزه مشاغل سخت و زیانآور و حوادث ناشی از کار یا غیرناشی از کار و تعهدات سازمان در قبال مشمولان آن مربوط میشود.
وی معتقد است: زمان آن فرارسیده است که سازمان تأمین اجتماعی در قالب روشهای مدیریت هوشمندانه نسبت به کاهش هزینههای ناشی از موارد اشاره شده اقدامات لازم را در دستور کار قرار دهد.
حال با توجه به تهدیدات جدی بازنشستگیهای پیش از موعد در بخش روند افزایشی مصارف، اثرات زیانبار بر سنوات ارفاقی، برهم زدن تعادل منابع و مصارف و از طرفی دیگر فعالیت مجدد در بازار کار و اشتغال، ضرورت بازنگری در قوانین مربوط به این نوع بازنشستگیها بیشتر از پیش احساس میشود که باید با مدیریت درست این موضوع در دستور کار قرار گیرد.
سازمانهای بیمهگر اجتماعی جذب بیمهشدگان جدید برای تأمین منابع پایدار را تحت عنوان فعالیت مستمری در برنامهریزیهای خود دارند به عنوان نمونه تأمین اجتماعی در سه سال گذشته حدود سه میلیون نفر را در این بخش جذب کرده است. اما از آنجا که افزایش تعداد بازنشستگان که براساس آمارها سالانه ۴۰۰ هزار نفر بازنشسته جدید افزوده میشود، این مسئله به نوعی ضریب پشتیبانی این صندوقها را کاهش میدهد، به همین واسطه باید با بازنگری در قوانین بازنشستگی پیش از موعد، بخش عمدهای از این تهدیدات را کاهش داد.