راهکار وزارت رفاه برای تداوم پرداخت یارانه به بازنشستگان
به گزارش آتیهآنلاین، رئیس جمهور هفته گذشته با حضور در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در نشست شورای معاونان این وزارتخانه حضور یافت و بر لزوم تسریع در اجرای تکلیف وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی برای حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی و تخصیص منابع آن به سه دهک پایین تاکید کرد.
مسعود پزشکیان در عین حال مشکل اجرای این تکلیف را فقدان دادههای صحیح، دقیق و بهروز دانست و اظهار کرد: «اما این بهانه و توجیه قابل قبولی برای عدم اجرای تکالیف و قوانین نیست. اینکه ما به دلیل ناتوانی کاری را انجام ندهیم، در درگاه خداوند نیز قابل پذیرش نیست، ما مکلف هستیم توانمندی خود را ارتقا دهیم تا بتوانیم خدمات شایستهای به مردم ارائه کنیم.»
بحث حذف یارانه خانوادههای برخوردار و افرادی که از شرایط مالی مناسبی برخوردار هستند موضوعی است که طی سالیان گذشته همواره مطرح بوده و یکی از راههای تامین منابع مالی برای حمایت از دهکهای پائین درآمدی حذف یارانه افراد دهکهای بالا عنوان شده است، با این حال اجرای این طرح همچنان به درستی پیش نرفته و همواره در میان افرادی که یارانه آنها حذف شده نیز اعتراضات و انتقادات متعددی وجود داشته است.
اسفند ماه سال گذشته اما، احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از حذف ۷۵۰ هزار نفر از جمع یارانه بگیران خبر داده و تاکید کرده بود: از این جمعیت حدود ۱۵۰ هزار نفر در ایران سکونت نداشته و مهاجرت کردهاند.
حالا و همزمان با اجرایی شدن طرح کالابرگ و در شرایطی که طی چند سال گذشته تورم کشور بالای ۴۰ درصد بوده، برخی دهکهای جامعه نیاز به حمایت مضاعف برای گذران زندگی دارند. با وجود این، دولت برای تامین هزینه اجرای این طرحها با چالشها و دشواریهای متعدد مواجه است چراکه منابع هدفمندی یارانه ها در بودجه امسال از محل درآمدهای حاصل از فروش داخلی فرآوردههای نفتی، گاز طبیعی، صادرات فرآوردههای نفتی و فروش میعانات گازی به پتروشیمیها تامین می شود و در کنار آن از محل بودجه عمومی دولت نیز ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کمک زیان برای پوشش کسری احتمالی بودجه هدفمندی در نظر گرفته شده است، یعنی درآمدهایی که در قانون هدفمندی یارانه ها دیده شده، کفاف پرداخت یارانه نقدی مشمولان را نمی دهد و دولت مجبور است کسری آن را از بودجه عمومی خود جبران کند.
در تبصره ۸ ماده واحده قانون بودجه امسال، سازمان هدفمندسازی یارانه ها موظف شده است با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نسبت به تجدیدنظر در مورد افرادی که یارانه آنها حذف شده و همچنین نسبت به حذف یارانه خانوارهای غیرمشمول حمایت دولت به موجب آیین نامه ای که توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و با همکاری سازمان برنامه و بودجه کشور و سازمان هدفمندسازی یارانه ها ظرف یک ماه از لازم الاجرا شدن این قانون به تصویب هیأت وزیران می رسد، اقدام نماید.
تا کنون هفت میلیون نفر از افراد غیرنیازمند از لیست دریافت یارانه خارج شدهاند و طبق قانون باید این عدد به ۱۸ میلیون نفر برسد؛ برنامهای که در قالب لایحه بودجه ۱۴۰۴ در کمیسیون اجتماعی مجلس با حضور رییس مجلس و وزیر کار در دستور کار قرار گرفت و به نظر میرسد عزم دولت و مجلس برای اجرای آن جدی است.
یارانه کدام گروه از بازنشستگان قطع میشود؟
طبق آمارهای موجود، بالغ بر ۱۱ درصد از جمعیت کشور را سالمندان تشکیل میدهند، این در حالی است که به استناد آمارهای رسمی ۱۶ درصد سالمندان کشور زیر خط فقر شدید هستند و حدود نیمی از این جمعیت زیر خط فقر قرار گرفته و از حمایتهای مختلف دولتی و غیر دولتی نیز بیبهره هستند. بر این اساس انتظار آن است که در صورت حذف یارانه گروهها و دهکهای برخوردار شرایط معیشتی این قشر تسهیل شود. با وجود این، برخی رسانهها نسبت به حذف بازنشستگان از لیست یارانه بگیران هشدار دادهاند چراکه مقرر شده یارانه حدود ۱۸ میلیون نفر از سه دهک بالای درآمدی کشور قطع شود و بر اساس برخی گمانهزنیها مشخص شده که بازنشستگان نیز در صورت برخورداری از شرایط خاص اقتصادی، ممکن است مشمول این حذف قرار گیرند.
سیده طیبه حسینی، سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانهها در روزهای گذشته در گفتگو با رسانهها چنین اعلام کرده که «حذف یارانه نقدی براساس ارزیابی مجموع دارایی، درآمد و تراکنشهای مالی خانوارها صورت گرفته و افراد دارای وضعیت اقتصادی مناسب دیگر مشمول این حمایت نخواهند بود.»
به گفته او «این ارزیابیها شامل تمام اعضای خانوار است و حتی بازنشستگان نیز ممکن است مشمول قطع یارانه شوند، در صورتی که یکی از اعضای خانواده دارای خودروهای گرانقیمت، دارایی بالا یا تراکنشهای مالی غیرعادی باشد.»
البته برای جلوگیری از بروز این مشکل راهکاری نیز پیشنهاد شده و از سوی سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانهها چنین عنوان شده که «با راهاندازی سامانه هوشمند یارانهها،سرپرستان خانوار میتوانند فرزندان شاغل بالای۱۸سال را از ساختار خانوار حذف کنند تا محاسبه دهک درآمدی عادلانهتر شود.»
به گفته این مقام مسئول «یکی از چالشهای مهم مردم در سالهای اخیر، نحوه تعیین دهکهای درآمدی بوده است؛ بهویژه در مواردی که فرزندان بالای ۱۸ سال با درآمد مستقل، بر دهک خانوار تأثیر میگذارند. این مسئله اعتراضاتی را از سوی بازنشستگان یا خانوارهای فاقد درآمد پایدار بههمراه داشته است. در پاسخ به این دغدغه، سازمان هدفمندسازی یارانهها با ایجاد سامانهای هوشمند در وبسایت رسمی خود به نام سامانه خدمات غیر حضوری به نشانی (https://sl.hadafmandi.gov.ir)، بستری فراهم کرده است تا سرپرستان خانوار بتوانند درخواست مشاهده و اصلاح ساختار خانوار خود را ثبت کنند. در ادامه این فرآیند سرپرست خانوار با مراجعه به سامانه سازمان ثبت احوال به نشانی (https://ncr.ir) درخواست حذف عضو به دلیل وضع اقتصادی را ثبت مینماید. درخواستهای رسیده توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بررسی شده و چنانچه وضع اقتصادی عضو مورد نظر تأیید شود، فرد بهعنوان یک خانوار مستقل شناسایی شده و دهکبندی جدید برای هر دو طرف اعمال میشود.»
به گفته حسینی، در خصوص حذف برخی خانوارها از فهرست یارانهبگیران، تأکید بر این نکته ضروری است که مرجع تشخیص دهکها، پایگاه رفاه ایرانیان وابسته به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است که دادههای اقتصادی نظیر تراکنشهای بانکی، حقوق دریافتی، مالکیت خودرو و… را بهصورت مستمر بهروزرسانی میکند. چنانچه فرد یا خانوادهای به وضعیت دهک خود معترض باشد، میتواند از طریق سامانه حمایت وزارت مذکور درخواست بازنگری دهد. بررسی این درخواستها قابل انجام بوده و در بسیاری از موارد منجر به بازگشت یارانه شده است.
در حال حاضر ماهانه ۲۶ هزار و ۳۲۰ میلیارد تومان (۲۶/۳۲همت) یارانه نقدی از سوی دولت به شکل عمومی پرداخت میشود که ۱۱ هزار و ۱۲۰ میلیارد تومان به دهکهای اول تا سوم و ۱۵ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان به دهکهای چهارم تا نهم اختصاص مییابد.
بر اساس آمار بهمن ۱۴۰۳ حدود ۵۱ میلیون نفر در دهکهای چهارم تا نهم به صورت ماهانه یارانه دریافت میکنند. در سالهایی هم که از افراد خواسته شد به صورت داوطلبانه از دریافت یارانه انصراف دهند ۹۰ درصد مردم اعلام کردند که میخواهند یارانه همچنان به آنها اختصاص یابد. در حالی که نتایج آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای شهری در سال ۱۴۰۲ نشان داد دهک دهم به طور متوسط حدود ۵۹۰ میلیون تومان خرج کردهاند که ۱۳ برابر بیشتر از ۴۷ میلیون تومان هزینه دهک اول است.
تاثیر حذف یارانهها و پرداخت کالابرگ
اما برای اجرای طرح کالابرگ نیاز است منابع درآمدی کنترل شود و بر این اساس احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در یک برنامه تلویزیونی درباره توزیع کالابرگ الکترونیکی به کارگران و اینکه چند نوبت به کارگران داده خواهد شد و در چه دهک هایی تعلق خواهد گرفت، اظهار کرد: «آنچه در بودجه آمده برای ۳۰ درصد ماهانه داده شود ولی بودجه اش باید از محل حذف یارانه ها تامین شود که بعید است به این سرعت بتوانیم به حذف یارانهها برسیم و این کار را انجام بدهیم.»
میدری گفت: «امیدواریم مثل سال گذشته منبع جدیدی برایش دیده و از صندوق توسعه ملی برداشت شود. چون بحث امنیت غذایی و خوراکی مهم است و اگر همان یکمیلیارد دلار برای ۳۰ درصد داده شود، می توانیم ۶ ماه را حتما بدهیم یعنی برای اینکه بتوانیم در کل سال کالابرگ بدهیم رقمی معادل ۲ میلیارد دلار نیاز است.»
حالا اما پس از اجرای دو مرحله، زمان اختصاص مرحله سوم کالابرگ نامشخص مانده و مرجان دبیری سخنگوی طرح کالابرگ با بیان اینکه اعتبار شارژ شده مرحله دوم کالابرگ الکترونیک تا پایان خردادماه قابل استفاده است، دراین باره توضیح داده است: «هنوز تصمیمگیری درخصوص اجرای مرحله سوم کالابرگ الکترونیک نشده است؛ در صورتی که قرار به پرداخت مرحله سوم باشد، حتما در این زمینه از طریق کانال وزارت کار و رسانههای رسمی اطلاعرسانی خواهد شد.»
وی همچنین یادآور شده که تا اواسط اردیبهشت ماه امسال ۵۷ میلیون نفر از مشمولان در مرحله دوم از اعتبار خود استفاده کردهاند.
آمارهای منتشر شده گویای آن است که تا پایان سال ۱۴۰۲ ۱۰.۶۶ درصد از جمعیت کشور در سه دهک اول درآمدی قرار داشتهاند. جالبتر آنکه به استناد این آمارها، بیشترین تعداد ایرانیان در دهک دهم درآمدی که مربوط به برخوردارترین قشر است، قرار دارند. بر اساس این آمار، تا پایان سال ۱۴۰۲ حدود ۲.۲۹ درصد از جمعیت کشور جزو دهک اول درآمدی که به نوعی کم برخوردارترین دهک محسوب میشود، بودهاند. این درصد در دهک دوم به ۳.۶۶ درصد و در دهک سوم به ۴.۷۱ درصد میرسد. اما درباره سهم دهکهای هشتم تا دهم باید گفت، ۳۱.۹۴ درصد در دهک دهم، ۱۵.۵۶ درصد در دهک نهم و ۱۱.۷۳ درصد در دهک هشتم قرار دارند. بدین ترتیب ۵۹.۲۳ درصد در سه دهک برخوردار جامعه قرار میگیرند که بر اساس تصمیمات گرفته شده لازم است یارانه آنها قطع شود.